Zespół suchego oka z perspektywy farmaceuty

Zespół suchego oka – ZSO (ang. dry eye disease, dry eye syndrome; łac. Keratoconjunctivitis sicca, xerophtalmia), określany także jako „suche oko”, jest wieloczynnikową i złożoną chorobą powierzchni oka, która wiąże się z utratą równowagi w obrębie filmu łzowego, co powoduje różne objawy dyskomfortu czy zaburzenia widzenia. Towarzyszy temu zwiększona osmolarność (czyli hiperosmolarność) filmu łzowego i zapalenie w obrębie powierzchni oka.

Rola filmu łzowego w prawidłowym funkcjonowaniu oka

Do najistotniejszych funkcji filmu łzowego należy:

• nawilżenie, natłuszczenie, odżywianie i ochrona delikatnej powierzchni rogówki oraz nabłonka spojówek pokrywających powierzchnię gałki ocznej i powiek;
• kształtowanie i zachowanie gładkiej powierzchni refrakcyjnej rogówki przez zniesienie drobnych nierówności nabłonka, co umożliwia zachowanie prawidłowych funkcji optycznych oka;
• zapewnienie środowiska dla prawidłowego rozwoju komórek nabłonka rogówki i spojówki;
• zahamowanie wzrostu mikroorganizmów przez płukanie i działanie przeciwdrobnoustrojowe, głównie dzięki zawartości lizozymu.

Zespół suchego oka może wynikać z dowolnej choroby związanej z niedoborem składników filmu łzowego, nieprawidłowości powierzchni powieki lub nieprawidłowości nabłonkowych. Wiele przyczyn ZSO wpływa na zaburzenia w obrębie więcej niż jednej warstwy filmu łzowego.

Przyczyny zespołu suchego oka

Wyróżnia się dwie główne przyczyny ZSO:

• niedobór warstwy wodnej filmu łzowego, który najczęściej jest związany z niedoczynnością gruczołów łzowych;
• nadmierne parowanie łez, które najczęściej spowodowane jest dysfunkcją gruczołów Meiboma (znaną również jako tylne zapalenie brzegów powiek).

Szacuje się, że aż 80% pacjentów cierpi na ZSO z powodu nadmiernego parowania łez lub w wyniku kombinacji nadmiernego parowania łez i niedoboru warstwy wodnej filmu łzowego. Jedynie ok. 20% przypadków pacjentów rozwija czystą postać związaną z niedoborem warstwy wodnej.

Pomimo powszechnego poglądu, że przyczyną ZSO jest brak łez, dane epidemiologiczne wskazują, że to postać związana z dysfunkcją gruczołów Meiboma występuje najczęściej.