Analizujemy przypadek pacjenta

Przypadek 5

Pani Maria, 61 lat, przychodzi do apteki po poradę, gdyż zakraplanie oczu sprawia jej trudności i szuka w tej sprawie pomocy. Powodem problemów są nawracające ataki ostrego zapalenia stawów w obrębie rąk będące objawem dny moczanowej. Ponadto Pani Maria nie wie, które ze stosowanych kropli do oczu powinna używać w pierwszej kolejności – NodomCombi® (dorzolamide + timolol) czy Xaloptic® (latanoprost), zwykle stosuje je o tej samej porze dnia.

Zapraszasz Panią Marię na konsultację, by omówić każdy ze stosowanych leków w celu upewnienia się, czy Pani Maria wie, po co stosuje przepisane leki oraz czy robi to we właściwy sposób (zgodnie z zaleceniami lekarza), by osiągnąć jak największe korzyści z farmakoterapii. Poinformuj również Panią Marię, że jeśli ma jakieś pytania czy wątpliwości dotyczące stosowania przepisanych dla niej produktów leczniczych, to może Cię o to zapytać. Podczas konsultacji Pani Maria powiedziała również, że ostatnio zauważyła u siebie zwiększony porost rzęs, choć na to nie narzeka, bo zawsze chciała mieć długie rzęsy. Zastanawia się, czym jest to spowodowane.

Historia Medyczna Pacjenta (HMP):
jaskra, dna moczanowa

Zgłaszane Dolegliwości i Problemy (ZdiP):
problemy z zakraplaniem oczu

Historia Lekowa Pacjenta (HLP):
1) dorzolamide + timolol (Nodom Combi®) 20 mg/ml + 5 mg/ml krople do oczu 1 kropla OU BD
2) latanoprost (Xaloptic®) 0,05 mg/ml krople do oczu 1 kropla OU OD
3) ramipril (Polpril®)10 mg 1 kapsułka OD

Sytuacja Socjalna Pacjenta (SSP):
mieszka ze swoją córką i zięciem

Główne punkty:

1. Problemy z zakraplaniem oczu – zaproponuj Pani Marii zastosowanie aplikatora kropli do oczu. Zademonstruj, jak należy stosować urządzenie. Poproś Panią Marię, by mimo wszystko pokazała Ci, w jaki sposób zakrapla oczy. Zwróć uwagę na sposób wykonywania aplikacji, a w razie potrzeby przypomnij pominięte przez Panią Marię czynności po aplikacji. Zapytaj, czy ktoś z członków rodziny mógłby pomagać Pani Marii aplikować krople do oczu.
2. Jednoczesne stosowanie kropli – poinformuj Panią Marię, by zachowała co najmniej 10-minutowy odstęp między aplikacjami do oczu produktów leczniczych, aby zapobiec wypłukiwaniu pierwszych kropli przez te zaaplikowane później. W pierwszej kolejności Pani Maria powinna zastosować krople Nodom Combi®, ponieważ w stosunku do Xaloptic® działają one krócej. Skuteczność kropli Nodom Combi® jest obniżona w nocy, więc dawkę wieczorną Pani Maria powinna przyjąć co najmniej 2 godziny przed snem.
3. Dodatkowe informacje – upewnij się, że Pani Maria pilnuje czasu upływającego od otwarcia butelek z kroplami do oczu. Większość tego typu produktów leczniczych należy wyrzucić po 28 dniach od rozpoczęcia stosowania. Doradź zapisanie daty otwarcia butelki na opakowaniu leku lub w kalendarzu.
4. Zapytaj Panią Marię, czy nie stosuje jeszcze jakichś innych produktów leczniczych, np. leków kardiologicznych czy przeciwastmatycznych, gdyż timolol zawarty w Nodom Combi® jest lekiem nieselektywnym blokującym receptory beta, co może prowadzić do skurczu oskrzeli (szczególnie u astmatyków), niedociśnienia, nudności lub bólów głowy.
5. Wzrost rzęs – najprawdopodobniej jest to spowodowane działaniem latanoprost w Xaloptic®.Nie zapomnij przy tej okazji wspomnieć Pani Marii, że latanoprost może również powodować stopniową zmianę koloru oka, poprzez zwiększenie ilości brązowego pigmentu w tęczówce – dotyczy to głównie pacjentów o tęczówkach koloru mieszane- go – np. zielono-brązowych.

Rezultaty:

1. Po zaprezentowaniu aplikatora kropli do oczu Pani Maria zdecydowała, że samodzielnie spróbuje go zastosować, ponieważ chce być niezależna. Podczas konsultacji dostrzegłaś/eś, że z aplikatorem Pani Maria radzi sobie znacznie lepiej niż ze swoimi kroplami do oczu.
2. Pani Maria jest Ci wdzięczna za informacje odnośnie jednoczesnego stosowania kropli, gdyż wcześniej stosowała oba produkty lecznicze bez zachowania przerwy pomiędzy ich podaniami.

Piśmiennictwo:

1. http://www.murtraining.co.uk/glaucoma.html (dostęp: 20.10.2016). Kanski J., Bowling B.: “Okulistyka kliniczna”. Elsevier Urban&Partner 2017
2. British National Formulary (BNF) 71. Joint Formulary Committee, BMA and RPSGB, Pharmaceutical Press, London 2016.
3. Kanski J., Bowling B., Okulistyka kliniczna. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2017.
4. National Institute for Health and Care Excellence: Guidance CG85 – Glaucoma: diagnosis and management, Dostępne pod adresem: http://www.nice.org.uk/guidance/cg85 [dostęp: 15.11.2016].
5. Nizankowska M.H.: Choroby oczu – jaskra. Medycyna Praktyczna. Dostęp- ne  pod  adresem:  http://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/jaskra/73325,jaskra (dostęp: 15.11.2016).
6. Postępowanie w jaskrze. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego 2014. Dostępne pod adresem: http://pto.com.pl/wytyczne?page=2 (dostęp:15.11.2016).
7. Charakterystyki produktów leczniczych wybranych

Tekst opublikowany w numerze 3/2020 czasopisma Recepta