Europejskie receptariusze: tematyczne

Francuski receptariusz terapii bólu

We wstępie do niniejszego artykułu wspomniany został już francuski tytuł „Les préparations magistrales en pédiatrie”. Jako drugi powinniśmy jednym tchem wymienić także „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur”. Dlaczego? Ponieważ obydwa receptariusze są rezultatem działalności stowarzyszenia PreF – Pharmaciens des Préparatoires de France (do niedawna La SOTP, Société des Officinaux sous-traitants en Préparations magistrales). Początkowo zasadniczym kierunkiem działania La SOTP było tworzenie we Francji systemu zlecania podwykonawcom (dużym, wyspecjalizowanym aptekom) przygotowywania leków „robionych” tak, aby te produkty lecznicze cechowały się najwyższą jakością, której wymagają tamtejsze organy kontrolne. Obecnie, już jako PreF, stowarzyszenie promuje lek recepturowy – pośród lekarzy, farmaceutów i pacjentów. Nawiązywane są kontakty z uczelniami wyższymi i instytucjami państwowymi, organizowane są niezwykle ciekawe konferencje i spotkania dotyczące leku robionego, jak choćby ostatnie – Journées Francophones de la Préparation Pharmaceutique. PreF wydaje także receptariusze i redaguje znakomitą, praktyczną stronę internetową adresowaną do farmaceutów wykonujących leki recepturowe.

Jednym z wydawnictw PreF (wspólnie z Syndicat National de la Préparation Pharmaceutique) jest „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur”. W obszernym wstępie poruszono zagadnienie sporządzania leków recepturowych zgodnie z oficjalnymi, francuskimi wymogami, przedstawiono również informacje dla lekarzy (sposób zapisywania leków „robionych”), omówiono złożone kwestie refundacji leków recepturowych i wreszcie – zaprezentowano to, co interesuje nas najbardziej, czyli receptury. W znakomitej większości służą one do podania zewnętrznego i dobrane są tak, aby stanowiły propozycję konkurencyjną wobec leków „gotowych” (a to jeden z warunków refundacji).

Terapia bólu neuropatycznego

Niestety: polski i francuski asortyment surowców farmaceutycznych bardzo się różni. Mamy w „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur” ciekawe receptury do użycia zewnętrznego, opracowane do stosowania w terapii bólu neuropatycznego, m.in. z amitryptyliną, ambroksolem (wskazanie dodatkowe: neuralgia trójdzielna), gabapentyną (ból neuropatyczny przewlekły) oraz klonidyną. Uwagę zwraca kilka receptur z również u nas niedostępną, a często stosowaną jako surowiec farmaceutyczny na zachodzie Europy kapsaicyną. Wskazania terapeutyczne tych leków do podania zewnętrznego są wyjątkowe, to m.in. osteoartroza stawu kolanowego, neuropatia obwodowa w przebiegu cukrzycy, fibromialgia, bóle po usunięciu zmian nowotworowych, a nawet… zespół piekących ust! W „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur” nie mogło zabraknąć również receptur z kannabidiolem. Do podania doustnego polecany jest w celu ograniczenia użycia leków opioidowych i jednocześnie poprawy jakości życia, szczególnie w zakresie bólu i snu, u pacjentów z bólem przewlekłym.

„La pommade de lidocaïne”

Przegląd wskazań terapeutycznych francuskich leków „robionych” z pewnością uzmysłowił Czytelnikom, że – w przeciwieństwie do tych hiszpańskich, ukierunkowanych na powszechnie znane i często występujące schorzenia, posiadają one unikalne wskazania terapeutyczne i stanowią jedyną opcję terapeutyczną w nieczęsto występujących chorobach. Wszystko to powoduje, że francuska receptura jest elitarna: tak niewielką liczbą aptek, w których wykonuje się leki, jak i wskazaniami terapeutycznymi tych produktów leczniczych.

Czy możemy zatem w jakikolwiek sposób skorzystać z „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur”? Biorąc pod uwagę dostępne w Polsce surowce recepturowe, możemy zaproponować do zrobienia jeden lek. Jego zapis prezentujemy po przetłumaczeniu na łacinę i dostosowaniu do standardu „Farmakopei Polskiej”:

Lidocaini hydrochloridum monohydricum 2,0 – 10,0 cz.
Aqua purificata 15,0 cz.
Adeps lanae 35,0 cz.
Vaselinum album 40,0 – 48,0 cz.

Także i tutaj mamy wyjątkowe wskazanie terapeutyczne. To nadwrażliwość przedsionka pochwy. Lek podaje się na przedsionek pochwy, 2–3 razy dziennie przez trzy miesiące, 10–20 minut przed fizjoterapią lub stosunkiem seksualnym (autorzy zastrzegają przy tym, aby nadmiar maści usunąć – możliwa jest bowiem utrata wzwodu u partnera). Potencjalne, wymienione przez „Préparations Magistrales et Prise en Charge de la Douleur” działanie niepożądane, to odczucie szczypania. W przypadku wystąpienia podrażnienia należy przerwać leczenie.

Zakończenie

Mamy nadzieję, że omówione powyżej dwa receptariusze będą dla polskich czytelników, nie tylko inspiracją w codziennej pracy, ale także okazją do refleksji: nad europejskim dziedzictwem i tradycją, a zarazem nad możliwością wykorzystania wspólnego dorobku w zakresie farmacji i medycyny. A to zaledwie początek: za dwa miesiące zaproponujemy kolejne spotkanie, tym razem prezentując receptariusze internetowe, opracowane w Hiszpanii, Francji i Włoszech. Zapraszamy do lektury!