Europejskie receptariusze: internetowe

La Asociación de Formulistas de Andalucía

Dzięki francuskiemu receptariuszowi internetowemu ze strony PreF przypomnieliśmy sobie o czterech bardzo cennych, a niestety odchodzących w zapomnienie surowcach farmaceutycznych. Żadnych leków jednak na jego podstawie nie wykonaliśmy. Teraz kolej na receptariusz hiszpański, który – dla odmiany – zawiera surowce powszechnie znane i jednocześnie jest prawdziwą skarbnicą praktycznych i możliwych do wykonania leków „robionych”. Opublikowany został na stronie internetowej La Asociación de Formulistas de Andalucía. Wyjaśnijmy: stowarzyszenie to powstało w 1995 roku i zrzesza farmaceutów wykonujących leki „robione”. Jego pierwotnym celem była obrona interesów tej właśnie grupy pracowników aptek w Andaluzji i – jednocześnie – promowanie receptury. Z czasem (wobec licznych zmian prawnych) działalność stowarzyszenia przestała ograniczać się tylko do jednego regionu i poszerzyła się o współpracę z instytucjami rządowymi, firmami dostarczającymi surowce, a także organizację konferencji o charakterze regionalnym i ogólnoeuropejskim.

Surowce niedostępne

Uwagę polskiego farmaceuty przeglądającego stronę internetową La Asociación de Formulistas de Andalucía zwraca fenomenalny zbiór zatytułowany „Todas las formulas de la semena”, na który złożyło się ponad 120 receptur leków „robionych” nadsyłanych (zgodnie z tytułem – co tydzień) z aptek ogólnodostępnych i szpitalnych, m.in. Sewilli, Kordoby, Granady, Malagi, Kadyksu i Almerii. Można zatem uznać, że oto uzyskaliśmy unikalną możliwość wglądu w najlepsze, „sprawdzone” hiszpańskie receptury!
Oczywiście także i tutaj mamy szereg leków „robionych”, których w Polsce nie wykonamy, powód zaś jest ten sam co zwykle: brak zarejestrowanych w Polsce surowców. Jakich? Niech powiedzą to losowo wybrane tytuły: Emulsión Glucídica de metronidazol 1%, clindamicina 2% y ácido hialurónico al 0,5%, Pasta de triamcinolona acetónido 0,5% y lidocaina 1% en orabase, Solución acuosa de Nistatatina y Clobetasol, czy też imponująca liczbą składników i zaskakującym ich połączeniem Emulsión de ditranol 0,05%, sulfato de gentamicina 0,1%, valerato de betametasona 0,2%, ácido salicílico 2%, ácido láctico 2% y urea 20%. Szczególny żal ogarnia przy lekturze receptury Pólvos desodorantes para pies, czyli „zasypki do stóp” con acción desodorante. Sporządzana jest ona na bazie talku, a zawiera 10% kwasu borowego i tlenku cynku, 0,5% tymolu i niestety 20% niedostępnego w Polsce kaolinu.

Hiszpańska maść z kwasem salicylowym i…

Przejdźmy wreszcie do leków, które można wykonać w naszych aptekach. Są wśród nich takie, które doskonale znamy z polskiej praktyki. Dobry przykład to Pomada Cutánea de Ácido Salicílico. Zapewne większość Czytelników po odczytaniu tytułu receptury tej pomyślała: to zapewne maść z kwasem salicylowym, posiadająca monografię narodową w Farmakopei Polskiej. Pisaliśmy o niej skądinąd już dwukrotnie: w artykułach O jednym ze sposobów praktycznego wykorzystania nowej Farmakopei Polskiej i Farmakopea brazylijska. Czy tylko egzotyczna?. Maść ta posiada w europejskich farmakopeach i receptariuszach niezliczone modyfikacje, hiszpańska jest jednak szczególnie ciekawa, bowiem obok 10% kwasu salicylowego zawiera dodatkowo kwas mlekowy, w analogicznym zresztą stężeniu. Podłożem jest natomiast nie najczęściej spotykana wazelina biała lub wazelina biała z parafiną ciekłą, a lanolina. Lekowi przypisano działanie keratolityczne i kilka wskazań terapeutycznych, m.in. w łuszczycy i ichtiozie.

„Pudry płynne” na grzybicę skóry i nie tylko

„Pudry płynne”, o których pisaliśmy już na łamach „Recepta.pl” kilkukrotnie, możemy z polskiej perspektywy uznać za najciekawsze hiszpańskie leki „robione” z omawianego receptariusza. Spójrzmy na Pasta al agua de clotrimazol e hidrocortisona. Zawiera ona równe (po 1%) ilości klotrymazolu i hydrokortyzonu, podłożem jest zaś typowy, czteroskładnikowy „puder płynny”, składający się z równych części talku, tlenku cynku i glicerolu (po 25%) oraz wody (do 100 g). Uwaga jednak! Cytowana receptura mówi o glicerolu bezwodnym, konieczne jest zatem przeliczenie na dostępny w Polsce glicerol 85% (a zatem w 100 g porcji leku będzie 29,4 g tego surowca i 18,6 g wody). Nie tylko skład, ale także wskazania do stosowania są interesujące. To leczenie infekcji grzybiczych: kandydozy skóry, zanokcicy, tzw. stopy sportowca, grzybicy skóry gładkiej, grzybicy pachwin, łupieżu pstrego owłosionej skóry głowy i twarzy.

Pasta de Nistatina

Podobne wskazanie terapeutyczne posiada Pasta de Nistatina. Skład leku figurującego w zbiorze Todas las formulas de la semena modyfikujemy nieznacznie w ślad za innymi źródłami hiszpańskimi, tj. narodowym receptariuszem Formulario Nacional i stroną internetową www.formulacionmagistral.org.

Wówczas zawiesina zawierać będzie 3 000 000 jednostek nystatyny, po 25,0 g tlenku cynku i talku, 29,4 g glicerolu 85% oraz wodę do 100,0 g. Wymieniono dwa wskazania do stosowania tego leku. To profilaktyka i leczenie kandydozy skóry i przewlekłej kandydozy śluzowo-skórnej. Opisano także dokładnie sposób dawkowania: 2–4 razy dziennie, po umyciu i dokładnym osuszeniu skóry. Zastrzega się przy tym, aby miejsca aplikacji nie zakrywać bandażami i opatrunkami. Potencjalne działania niepożądane Pasta de Nistatina to zaczerwienienie skóry, świąd, odczucie pieczenia, bardzo rzadko stany zapalne skóry. Jeśli wystąpią, należy natychmiast przerwać leczenie.

Zakończenie

Jak widzimy, Hiszpanie mają naprawdę dobrą rękę do komponowania znakomitych, prostych i jednocześnie zaskakujących składów leków „robionych”, które – co najważniejsze – można wykonać w Polsce!

Niemniej ciekawe receptury omawiać będziemy już za dwa miesiące, cytując receptariusze opracowane i opublikowane przez apteki! Jak bowiem Europa długa i szeroka, wszyscy dbają o leki „robione” i starają się upowszechniać wiedzę o ich stosowaniu: oficjalne państwowe instytucje, samorząd zawodowy, stowarzyszenia i organizacje farmaceutyczne, firmy i wreszcie – co może być dla nas największą niespodzianką – same apteki. Nie dziwmy się jednak, biorąc pod uwagę wyjątkowe możliwości terapeutyczne, które tworzy się w ten sposób dla pacjentów. Zapraszamy do lektury!