Jęczmień i gradówka z perspektywy farmaceuty

Gradówka

Gradówka (łac. chalazion), znana także jako torbiel gruczołu Meiboma, to miejscowe, przewlekłe zapalenie, które objawia się w postaci niebolesnego guzka na powiece. Znaczne podobieństwo gradówki do jęczmienia obrazuje ryc. 2.

Przyczyny i objawy

Przyczyną gradówki jest zablokowanie ujścia gruczołu Meiboma lub innych gruczołów łojowych na wewnętrznej stronie powieki. W efekcie dochodzi do nagromadzenia się wydzieliny i powstania wypukłego guzka na powiece, który stopniowo się powiększa.
Gradówka najczęściej jest zmianą łagodną. Może jednak prowadzić do zniekształcenia powieki oraz uczucia ucisku, a czasami wywoływać zaburzenia widzenia.

Leczenie

W przypadku ok. 1/3 pacjentów gradówka może ulec samoistnemu wchłonięciu się. W leczeniu gradówki w pierwszej kolejności należy polecić postępowanie niefarmakologiczne polegające na:

• stosowaniu ciepłych okładów przez ok. 15 min kilka razy w ciągu dnia,
• wykonywaniu masażu powiek.

Postępowanie to ma na celu udrożnienie zablokowanych gruczołów i opróżnienie ich z zalegającej wydzieliny łojowej. Podobnie jak w przypadku jęczmienia, preferowane są ciepłe okłady „na sucho”.

Pacjentów z nieustępującymi zmianami warto skierować do lekarza okulisty. Lekarz może wykonać zabieg chirurgiczny w celu usunięcia zmiany zapalnej.

Jedną z metod leczenia jest także miejscowe (do i wokół gradówki) ostrzykiwanie steroidami. Skuteczność tego leczenia po jednorazowym zastosowaniu sięga 80%. Postępowanie to wiąże się jednak z ryzykiem przebarwienia i atrofii (ścieńczenia) skóry w miejscu wstrzyknięcia, dlatego powinno być prowadzone pod okiem okulisty.

Antybiotyki stosuje się w sytuacji nadkażenia bakteryjnego gradówki.

Zapobieganie

Odpowiednia higiena oczu jest kluczowa w zapobieganiu nawrotom gradówki. Pacjentowi warto polecić regularne stosowanie kosmetyków oraz wyrobów medycznych do pielęgnacji oczu.
W przypadku nawracających zmian, szczególnie u pacjentów z trądzikiem różowatym, konieczne może być zalecenie stosowania antybiotyków z grupy tetracyklin.

Różnicowanie – jęczmień czy gradówka?

Jęczmień i gradówka są bardzo często mylone. Charakterystyczną cechą pozwalającą odróżnić te dwa schorzenia jest ból, czułość na dotyk i rumień, co jest objawem jęczmienia, natomiast gradówka jest zmianą niebolesną.

Gradówka w przeciwieństwie do jęczmienia jest zmianą jałową. Jęczmień wewnętrzny może się rozwijać w wyniku nadkażenia bakteryjnego gradówki. Gradówka może występować jako następstwo lub objaw towarzyszący zapaleniu brzegów powiek. Jeśli przed wystąpieniem gradówki pacjent skarżył się na zmęczone oczy, uczucie „piasku w oczach”, obecność wydzieliny po przebudzeniu, obrzęk, świąd lub pieczenie, jej powstanie poprzedzone było najprawdopodobniej zapaleniem powiek. Jednocześnie gradówka jest częstym następstwem jęczmienia i rozwija się jako jego powikłanie.

Innym schorzeniem, które może być kojarzone z jęczmieniem, jest zapalenie brzegów powiek. Cechą charakterystyczną, która wskazuje na jęczmień, jest punktowa zmiana wypełniona ropą.

Trwałe i często nawracające guzki mogą być objawem choroby nowotworowej – w takiej sytuacji należy odesłać pacjenta do okulisty. Podobnie konsultacja specjalistyczna jest wskazana wtedy, gdy pacjent zgłasza ból uogólniony podczas poruszania gałkami ocznymi. Objaw ten może oznaczać poważniejsze schorzenie, np. zapalenie oczodołu.

Źródło:
Tuszyński, P.K. (red), Leki oczne i schorzenia okulistyczne. Zasady leczenia, receptura i suplementacja. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020.