Najnowsze możliwości leczenia zaburzeń lipidowych

Inhibitory MPT

Mikrosomalne białko transportujące triglicerydy (MPT) jest białkiem wewnątrzkomórkowym, które łączy TG z apo B w hepatocytach i w nabłonku jelita cienkiego, biorąc udział w tworzeniu się VLDL (prekursor LDL). Zastosowanie w lecznictwie mogą znaleźć inhibitory białka MTP, ponieważ zaobserwowano, że u osób z mutacjami genu MPT związanymi z utratą jego czynności występowały bardzo małe stężenia cholesterolu całkowitego i nie występowała LDL (abetalipoproteinemia).

Jednym z najlepiej rokujących preparatów jest lomitapid, który jest lekiem doustnym do codziennego stosowania. Lomitapid jest lekiem hipolipemizującym i jedynym stosowanym klinicznie przedstawicielem inhibitorów mikrosomalnego białka transportującego trójglicerydy (MTP). Lomitapid należy do leków sierocych, a jedynym zarejestrowanym wskazaniem do jego stosowania jest postać homozygotyczna hipercholesterolemii rodzinnej jako leczenie dodatkowe do diety ubogotłuszczowej lub leków hipolipemizujących z innych grup farmakologicznych. Warto zwrócić uwagę, że wśród grup leków hipolipemizujących, które zostały w ostatnich latach zaakceptowane przez FDA (inhibitory PCSK9, lomitapid oraz mipomersen), jedynie lomitapid jest substancją drobnocząsteczkową.

Ewinakumab

Ewinakumab jest przeciwciałem monoklonalnym przeciwko białku podobnemu do angiopoetyny 3 (ANGPTL3). Udział białka ANGPTL-3 w metabolizmie lipidów polega przede wszystkim na hamowaniu aktywności lipazy lipoproteinowej (LPL) oraz lipazy śródbłonkowej.

Wykazano, że stosowanie ewinakumabu ma związek ze zmniejszeniem stężenia cholesterolu frakcji LDL o 49%, a triglicerydów o 50% w grupie pacjentów z homozygotyczną hipercholesterolemią rodzinną. W lutym 2021 r. FDA zaaprobowała ewinakumab jako dodatkowe leczenie do stosowania u pacjentów powyżej 12. roku życia z homozygotyczną hipercholesterolemią rodzinną. Analogiczną rekomendację przyjęła EMA w czerwcu 2021 r.

2. Leki zwiększające stężenie HDL-CH

Drugą grupą leków mogących znaleźć zastosowanie w leczeniu ciężkich hipercholesterolemii są leki zwiększające stężenie cholesterolu frakcji HDL. Mechanizmowi ochronnego, przeciwmiażdżycowego działania HDL, jako najważniejszej funkcji, którą spełniają HDL w ustroju, przypisuje się przede wszystkim rolę w zwrotnym transporcie cholesterolu. Polega on na przenoszeniu cholesterolu wytwarzanego lub zgromadzonego w tkankach obwodowych do wątroby lub innych tkanek steroidogennych. Istnieją również inne, nielipidowe działania ochronne HDL, na przykład działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe i fibrynolityczne.

Apabetalon

Apabetalon jest doustnym inhibitorem białek BET ze szczególnym powinowactwem do czwartego białka zawierającego bromodomenę BRD4. Apabetalon wiąże się z drugą bromodomeną, dzięki czemu hamuje epigenetyczne modulatory transkrypcji genów. Efektem działania apabetalonu jest między innymi stymulacja ekspresji genu i produkcji ApoA-I, głównego składnika białkowego lipoproteiny o dużej gęstości (HDL). Wykazywano również korzystny wpływ leku na nasilenie stanu zapalnego oraz skład i objętość blaszek miażdżycowych.

Przegląd dostępnych badań wykazał korzystny wpływ leku na stężenie apolipoproteiny A-I, HDL-C, liczbę dużych cząsteczek HDL oraz białka CRP. Ponadto zaobserwowano istotne zmniejszenie ryzyka występowania zdarzeń sercowo-naczyniowych w porównaniu z placebo, szczególnie w grupie osób z cukrzycą, niskim stężeniem cholesterolu HDL, a także u osób z podwyższonym stężeniem CRP.