Pacjent z depresją w aptece

Depresja nie posiada jednoznacznej definicji medycznej. Termin pochodzi od łacińskich słów depressio („głębokość”) i deprimere („przygniatać”). Gdy mówimy o depresji, najczęściej chodzi nam o grupę zaburzeń psychicznych, w których przebiegu występują: utrzymujący się co najmniej dwa tygodnie obniżony nastrój, poczucie pustki i smutku, niepokój, obojętność emocjonalna, anhedonia i poczucie beznadziei. Nastrój depresyjny to stan emocjonalny pojawiający się u wszystkich ludzi, od depresji klinicznej różni się jednak intensywnością, czasem trwania oraz wpływem na ogólne funkcjonowanie.

Depresja to jeden z najważniejszych współczesnych problemów zdrowia publicznego. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych z jej powodu może cierpieć ok. 12–20% osób. Depresja dotyka kobiety ok. dwa razy częściej niż mężczyzn, a wśród chorych najliczniejszą grupę stanowią osoby młode. Według badań przeprowadzonych w Polsce epizody dużej depresji występują u ok. 3% populacji, a rozpowszechnienie małej depresji, dystymii i zaburzeń afektywnych jednobiegunowych nie przekracza 1%.
Chociaż depresja nie może być rozpoznawana na podstawie testów klinicznych, często takie testy są przeprowadzone, aby wykluczyć inne choroby mogące ją wywoływać w następstwie obniżenia jakości życia pacjenta. Większość pacjentów, u których występują objawy depresji, odwiedza w pierwszej kolejności lekarza rodzinnego (a potem aptekę) zamiast lekarza psychiatrę.

Przyczyny depresji

Wśród czynników determinujących depresję na poziomie populacji wymienia się czynniki genetyczne oraz kulturowe, co może być przyczyną niemal dwukrotnej różnicy w rozpowszechnieniu depresji pomiędzy krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się.

Podłoże depresji jest zróżnicowane; rozwija się ona pod wpływem niewielkich zmian genetycznych, na które nakładają się czynniki środowiskowe, przy czym czynniki genetyczne wydają się odgrywać ważniejszą rolę w przypadku kobiet niż mężczyzn.

Pośród czynników ryzyka wystąpienia depresji wymienia się: podatność genetyczną, zaburzenia osobowości, neurotyzm, nadużywanie substancji psychoaktywnych, np. leków i alkoholu, traumę z dzieciństwa oraz utratę rodziców.

U podłoża depresji mogą leżeć również czynniki psychologiczne i społeczne, takie jak: izolacja społeczna, niskie wsparcie w gronie najbliższych osób, krytyczne nastawienie członków rodziny oraz relacje ze znajomymi i sąsiadami zmagającymi się z depresją. Zbyt małe wsparcie społeczeństwa wydaje się głównym czynnikiem społecznym, który może zwiększyć ryzyko pojawienia się objawów depresji nawet dwukrotnie.

Depresja często współistnieje z innymi chorobami psychicznymi, przede wszystkim z zaburzeniami lękowymi uogólnionymi, a każde istniejące zaburzenie psychiczne zwiększa ryzyko wystąpienia depresji.

Objawy depresji

Według klasyfikacji ICD-10, aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie przynajmniej dwa z trzech poniższych objawów:

• obniżenie nastroju,
• utrata zainteresowań i zdolności do radowania się (anhedonia),
• zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności,

oraz dwa lub więcej spośród następujących objawów:

• osłabienie koncentracji i uwagi,
• niska samoocena i mała wiara w siebie,
• poczucie winy i niskiej wartości,
• pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości,
• myśli i czyny samobójcze,
• zaburzenia snu,
• zmniejszony apetyt.

Najpowszechniej epizod depresji występuje w przebiegu:

• zaburzenia afektywnego jednobiegunowego,
• zaburzeń afektywnych dwubiegunowych (choroby dwubiegunowej),
• zaburzenia nastroju wywołanego lekami,
• baby blues (smutku poporodowego),
• depresji poporodowej.

Należy pamiętać, że przyjęty podział ma charakter umowny, a różnice między poszczególnymi typami depresji są często ciężkie do stwierdzenia.