O doborze podłoża maściowego. Możliwości wykorzystania Lekobazy PhC, Lekobazy LUX i Pentravanu.

Nowoczesne podłoża maściowe posiadają szczególne właściwości aplikacyjne i umożliwiają przygotowanie preparatów działających na głębiej położone tkanki lub wywierających działanie ogólnoustrojowe, co czyni je wartościowym elementem współczesnej receptury aptecznej.

Preparaty półstałe aplikowane na skórę mogą wykazywać działanie miejscowe, ale również ogólnoustrojowe, dostarczając substancje lecznicze przez warstwę rogową naskórka do głębiej położonych warstw skóry [1]. Pod względem przenikania przez skórę wyróżnia się maści: epidermalne, endodermalne, diadermalne oraz transdermalne. Maści epidermalne penetrują jedynie naskórek i działają powierzchniowo. Z tego względu w tej postaci stosowane są substancje wykazujące działanie przeciwdrobnoustrojowe, wysuszające czy keratolityczne. Maści endodermalne penetrują do skóry właściwej, w której toczą się procesy zapalne (stosowane są m.in. glikokortykosteroidy – hydrokortyzon czy prednizolon), natomiast docelowym miejscem działania maści diadermalnych jest tkanka mięśniowa bądź stawy. Maści transdermalne dostarczają lek do naczyń krwionośnych. W tej postaci aplikowane są np. hormony w hormonoterapii substytucyjnej – estradiol, testosteron czy progesteron, a także sildenafil [2, 3].

Nowoczesne podłoża recepturowe – Lekobaza PhC, Lekobaza LUX i Pentravan – mogą być wykorzystywane przy sporządzaniu każdego typu maści. Ich unikalną właściwością jest zapewnienie wchłaniania substancji leczniczych do głębszych warstw skóry. Ważną cechą tych podłoży jest również znaczna zawartość wody w ich składzie (od ok. 40% do ok. 65%), co w przypadku zastosowania substancji leczniczych rozpuszczalnych w wodzie podczas przygotowywania preparatu recepturowego daje możliwość wprowadzenia ich w postaci proszku, ponieważ ulegną rozpuszczeniu w wodzie strukturalnej podłoża. Wszystkie podłoża charakteryzuje także pH (3,5–5,5) zbliżone do fizjologicznego odczynu skóry (pH ok. 4,7–5,5) [1–6].

Lekobaza PhC zaliczana jest do podłoży amfifilowych (dobrze absorbuje zarówno wodę, jak i roztwory olejowe). W swoim składzie zawiera emulgatory o/w (polisorbat 40) i w/o (monostearynian glicerolu, alkohol cetostearylowy), glikol propylenowy zapobiegający wysychaniu preparatu, triglicerydy nasyconych kwasów tłuszczowych o średniej długości łańcucha, wazelinę białą oraz około 40% wody. Ze względu na obecność emulgatorów w/o i o/w, do Lekobazy PhC można jednocześnie wprowadzać roztwory wodne i olejowe. Lekobaza PhC charakteryzuje się wysoką liczbą wodną (LW) > 300 i ma praktycznie nieograniczone możliwości wemulgowywania roztworów wodnych, aż do uzyskania konsystencji mleczka. W postaci emulsji o/w stosowana jest w leczeniu zmian wysiękowych, natomiast w postaci emulsji w/o – w leczeniu zmian rumieniowych oraz złuszczających wynikających z suchości skóry oraz lichenizacji (stan wzmożonego pogrubienia i szorstkości naskórka). Jest podłożem łatwo zmywalnym, o dobrej rozsmarowywalności i fizjologicznym dla skóry pH (ok. 5,5), jednak nie ma właściwości okluzyjnych. Zalecana jest do sporządzania maści wielofazowych łączących w jednym preparacie właściwości maści zawiesin i emulsji. Podczas stosowania Lekobazy PhC należy jednak zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia niezgodności z siarczanem cynku, chlorowodorkiem tetrakainy oraz chlorowodorkiem lidokainy. Połączenie tych składników z podstawą maściową prowadzi do złamania emulsji i rozrzedzenia jej aż do stanu ciekłego [6]. W celu oceny ryzyka wystąpienia potencjalnych niezgodności, sporządzono krem na bazie Lekobazy PhC z 10% zawartością chlorowodorku lidokainy (Recepta nr 1, Rycina 1). Otrzymany preparat okazał się jednorodny, nie zaobserwowano upłynnienia podłoża. Chlorowodorek lidokainy szybko rozpuścił się w wodzie zawartej w podłożu, nie ma zatem konieczności rozpuszczania substancji przed wprowadzeniem do podłoża.