O doborze podłoża maściowego cz. 1

Euceryna (Eucerinum, Eucerinum anhydricum, Unguentum Eucerini) jest podstawowym podłożem absorpcyjnym stosowanym w recepturze aptecznej. Na bazie euceryny sporządzane są maści bezwodne albo kremy w/o. Euceryna trwale wiąże wodę (liczba wodna powinna być nie mniejsza niż 300). Należy pamiętać, że w monografii farmakopealnej euceryny umieszczone są dwie maści eucerynowe: maść eucerynowa I (Unguentum Eucerini I, Lanae alcoholum unguentum) oraz maść eucerynowa II (Unguentum eucerini II, Cholesteroli et cetyli unguentum) (Tabela 7) [9].

Euceryna wykazuje silne działanie natłuszczające, nawilżające, zmiękczające oraz kojące. Uwodniona w stosunku 1:1 daje efekt chłodzenia na skórę. Polecana jest szczególnie do pielęgnacji skóry przesuszonej, podrażnionej i pękającej. Podłoże jest odpowiednie do stosowania u dzieci, ponieważ nie wykazuje działania drażniącego ani alergizującego. Może w sposób trwały związać dwukrotnie większą od własnej masy ilość wody, dając emulsję typu w/o. Wyjałowiona euceryna może być stosowana do maści ocznych (eucerinum sterylisatum). Euceryna PhC, o składzie farmakopealnej maści eucerynowej I, posiada bardzo dobre właściwości reologiczne – charakteryzuje ją dobra rozsmarowywalność i szybkie odbudowywanie struktury wewnętrznej. Jej liczba wodna wynosi ok. 500. Niezależnie od sposobu wprowadzania wody/roztworu wodnego do podłoża (w moździerzu czy unguatorze) LW nie ulega zmianie [5, 6, 8–12, 15].

W kolejnej części artykułu omówione zostaną podłoża recepturowe, które dają możliwość przygotowania maści działających na głębiej położone tkanki lub wywierające działanie ogólnoustrojowe.

Źródła:

1. Wolski, T.; Kędzia, B. Farmakoterapia skóry, cz. I. Budowa i fizjologia skóry. Post. Fitoter. 2019, 20 (1), 61–67.
2. Wolski, T.; Kędzia, B. Farmakoterapia skóry, cz. II. Przenikanie substancji przez skórę. Post. Fitoter. 2019, 20 (2), 154–158.
3. Pandyra-Kowalska, B. Receptura okiem praktyka – część druga. Dobór podłoża w zależności od problemu terapeutycznego. Aptekarz Polski, 2020, dostępne online: http://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/receptura-okiem-praktyka-czesc-druga-dobor-podloza-w-zaleznosci-od-problemu-terapeutycznego-%EF%BB%BF/ (stan z dn. 20.11.2021).
4. Bolognia, J.L.; Schaffer, J.V.; Cerroni, L. (red.). Dermatology. 4th Edition, Saunders  Elsevier; 2018.
5. Jachowicz, R. (red.). Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
6. Marszałł, L. Receptura apteczna półstałych postaci leków do stosowania na skórę w teorii i praktyce. Farmapress, Warszawa, 2015.
7. Gajewska, M.; Sznitowska, M. (red.). Podstawy receptury aptecznej. Materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji. Fundacja Pro Pharmacia Futura, Warszawa 2019.
8. Sznitowska, M. Farmacja stosowana. Technologia postaci leku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
9. Farmakopea Polska XII. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa 2020.
10. Poradnik receptury współczesnej Fagron cz. 1, wydanie II poprawione 2015 Fagron sp. z o.o. Kraków 2015.
11. Wolniak, L.; Sznitowska, M. Monografia euceryny w Farmakopei Polskiej. Farmacja Krakowska, 2017, 20, 23–25.
12. Strona internetowa: akademiafagronu.pl (stan z dn. 20.11.2021).
13. Opinia Krajowego Konsultanta ds. Farmacji Aptecznej. Dostępne online: https://www.nia.org.pl/2020/11/02/recepturowe-problemy-z-siarczanem-miedzi-odpowiedz-konsultanta-krajowego-aptekarz-polski/ (stan z dn. 20.11.2021).
14. Farmakopea Polska II. Nakładem Towarzystwa Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce, Warszawa, 1937.
15. Szymańska, E.; Winnicka, K. Euceryna eucerynie nierówna. Bez recepty, 2014, 12: 24–27.