Jak skutecznie wspomagać płodność – czyli składniki suplementów diety, które warto stosować

Mio-inozytol – skuteczna pomoc w przypadku zespołu policystycznych jajników

Wśród ocenianych w badaniu najczęstszym składnikiem był mio-inozytol. Inozytole obejmują rodzinę alkoholi cukrowych, z których mio-inozytol i D-chiro-inozytol są najczęstszymi formami. Mio-inozytol to naturalna substancja należąca do rodziny witamin z grupy B. Badania pokazują, że pomaga organizmowi w prawidłowym zrównoważeniu hormonów, wspiera funkcję jajników, poprawia jakość komórek jajowych i wpływa na regularność cyklu miesiączkowego. Badania pokazują, że mio-inozytol ma pozytywny wpływ na poprawę funkcji rozrodczych u kobiet z PCOS (zespół policystycznych jajników) [4].

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęstszą przyczyną zaburzeń miesiączkowania, dysfunkcji jajników i niepłodności kobiet. Badania obserwacyjne pokazują, że nawet 15% kobiet cierpi na ten stan w okresie życia reprodukcyjnego. Etiopatologia PCOS nie jest jasna, ale najprawdopodobniej kluczowa wydaje się silna przyczyna genetyczna, na którą ma wpływ środowisko ciążowe i styl życia.

Najczęstsze cechy PCOS to: hiperandrogenizm, przewlekły brak jajeczkowania oraz problemy skórne, takie jak trądzik, hirsutyzm i łojotok. Ponadto ostatnio odkryto, że insulinooporność odgrywa kluczową rolę w rozwoju klinicznym PCOS u prawie wszystkich kobiet. W rezultacie 60–80% pacjentek ma nieregularne miesiączki, co wiąże się z niepłodnością bezowulacyjną [5].

Mio-inozytol i D-chiro-inozytol, występujące w jajnikach i płynie pęcherzykowym, odgrywają specyficzną rolę w sygnalizacji insuliny i rozwoju pęcherzyków. Mio-inozytol stymuluje sygnalizację FSH jako drugi przekaźnik, podczas gdy D-chiro-inozytol I jest odpowiedzialny za syntezę androgenów za pośrednictwem insuliny i może działać jako inhibitor aromatazy. W normalnym jajniku równowaga między tymi dwoma izomerami wspomaga normalne wydzielanie hormonów i funkcjonowanie jajników.
Wszystko to sprawiło, że naukowcy na nowo zainteresowali się klinicznie mio-inozytolem jako potencjalnym środkiem uwrażliwiającym na insulinę. Może być on stosowany jako bezpieczna i skuteczna opcja u pacjentów z PCOS poprzez przywrócenie ich profilu metabolicznego i w konsekwencji indukcję owulacji u niepłodnych pacjentek z PCOS [6].

Dostępne dane kliniczne sugerują, że podawanie mio-inozytolu w dawce 4 g dziennie (2 g dwa razy dziennie) trzy miesiące przed stymulacją jajników skutecznie normalizuje ich czynność, poprawiając jakość oocytów i zarodków w PCOS, a u kobiet poddawanych zapłodnieniu in vitro zmniejsza dawkę gonadotropin i okna stymulacji. Warto zwrócić uwagę, że mio-inozytol, D-chiro-inozytol i ich połączenie w stosunku fizjologicznym 40:1 z innym związkiem lub bez niego mogą być korzystne dla poprawy metabolicznych, hormonalnych i reprodukcyjnych aspektów PCOS. Ponadto inozytole są bezpieczną i opłacalną alternatywą w leczeniu PCOS, bez skutków ubocznych obserwowanych w standardowej dawce [7, 8].

Kluczowa właściwa suplementacja folianów

Drugim składnikiem o udowodnionej skuteczności wymienionym w badaniu był kwas foliowy. WHO zdecydowanie zaleca wszystkim kobietom w wieku rozrodczym codzienne przyjmowanie 400 mg kwasu foliowego oprócz spożywania pokarmów zawierających foliany ze zróżnicowanej diety. Jest to niezbędne w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej, w tym rozszczepów podniebienia, deficytów redukcji kończyn górnych i wad układu moczowo-płciowego. Kwas foliowy, a także folian spożywczy, nie są biologicznie aktywne i muszą zostać przekształcone w metabolicznie aktywny 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF) w wieloetapowym procesie. W nim kluczową rolę odgrywa enzym reduktaza metylenotetrahydrofolianowa (MTHFR). Niektóre osoby, ze względu na swoje unikalne wzorce genetyczne i ekspresję, mają polimorficzne formy tego enzymu i nie wytwarzają adekwatnego lub efektywnego MTHFR. Gdy ten gen jest polimorficzny, wpływa bezpośrednio na metabolizm folianu poprzez zakłócenie cyklu metylacji. Homocysteina, aminokwas, nie jest przekształcana z powrotem w metioninę, co prowadzi do braku produkcji kwasu foliowego, a ten jest ważnym czynnikiem utrzymania płodności. Ponieważ homocysteina nie jest przekształcana z powrotem w metioninę, jej poziom wzrasta w organizmie i różnych tkankach organizmu, w tym w układzie rozrodczym. Wysoki poziom homocysteiny i zaburzona synteza DNA skutkują produkcją komórek jajowych niskiej jakości, które nie nadają się do zapłodnienia.

Badania naukowe wykazały, że kobiety z polimorficznym genem MTHFR mają niską rezerwę jajnikową [9, 10]. Jeśli występuje mutacja genu MTHFR (można wykonać w tym kierunku badania genetyczne), wówczas powinno suplementować się foliany (5-metylotetrahydrofolian), czyli już zmetylowaną formę kwasu foliowego [11].

Właściwa suplementacja folianów jest niezbędna, aby zapewnić ich prawidłowe stężenie w organizmie, a tym samym zapobiegać rozwojowi licznych powikłań w populacji ogólnej oraz u kobiet w ciąży.
Należy zauważyć, że istnieją kluczowe różnice między kwasem foliowym, folianami a metylofolianą. Folian jest nieaktywną witaminą B9, która występuje naturalnie w żywności, takiej jak zielone warzywa liściaste, jajka i rośliny strączkowe. Kwas foliowy to sztuczna wersja kwasu foliowego, również nieaktywna. Metylofolian jest aktywną formą B9, tutaj ważny jest komponent „metylowy”, który działa jak nośnik dla folianu. Dzięki temu przedostaje się on do komórki i rozpoczyna działanie. Po podaniu metafolina wykazuje optymalne wchłanianie, podobną lub wyższą biodostępność oraz aktywność fizjologiczną w porównaniu z kwasem foliowym. Suplementacja metafoliną jest skuteczna w obniżaniu poziomu homocysteiny w osoczu, a także w zwiększaniu poziomu kwasu foliowego w osoczu i erytrocytach u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz pragnących zajść w ciążę. Należy pamiętać, aby dawka spożytego kwasu foliowego nie przekraczała 1000 mg/dobę, ponieważ może to maskować niedobór witaminy B12 [12, 13]