Anoreksja, bulimia i inne zaburzenia odżywiania z perspektywy farmaceuty

Ogólne objawy wskazujące na zaburzenia odżywiania

Można podejrzewać, że pacjentka (rzadziej pacjent) cierpi na zaburzenia odżywiania, jeśli:

ma zbyt niski lub zbyt wysoki wskaźnik BMI w porównaniu z normą dla wieku i wzrostu,
stosuje restrykcyjną dietę lub ogranicza ilość i częstość posiłków mimo niedowagi,
przejmuje się nadmiernie swoją wagą lub sylwetką, mówi, że „jest gruba” lub „musi schudnąć”, podczas gdy ma niedowagę,

• nie akceptuje swojego ciała, nazywa je „nieidealnym” i stara się ukrywać (np. poprzez noszenie luźnych ubrań),
• jest wycofana społecznie i/lub unika sytuacji związanych z jedzeniem,
• skarży się na nieregularne krwawienia miesiączkowe lub zanik miesiączki,
• zgłasza takie objawy, jak ciągłe zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, kołatanie serca,
• rodzina jest zaniepokojona i zauważa zmianę w zachowaniach dotyczących jedzenia, np. pomijanie posiłków, jedzenie w samotności, wyrzucanie jedzenia.

Jeśli szczupła osoba często kupuje dla siebie leki przeczyszczające lub prosi o preparaty wspomagające odchudzanie i dodatkowo jest niezadowolona ze swojego wyglądu, może to wskazywać, że występują u niej zaburzenia odżywiania.

W razie podejrzenia zaburzeń odżywiania, możesz zapytać pacjenta:

• czy jest niezadowolona/niezadowolony ze swoich nawyków żywieniowych?
• czy masa ciała determinuje jej/jego samopoczucie i sposób w jaki myśli o sobie?
• czy uważa się za osobę otyłą, nawet gdy inni twierdzą, że jest zbyt szczupła/szczupły?
• czy zdarzyło się jej/jemu jeść w ukryciu przed innymi?
• czy może powiedzieć, że jedzenie zdeterminowało jej/jego życie?
• czy ktoś z rodziny cierpiał na zaburzenia odżywiania?

Przedstawione objawy ogólne oraz odpowiedź twierdząca na więcej niż dwa z wymienionych pytań z dużym prawdopodobieństwem wskazują na występowanie zaburzeń odżywiania.

Na stronie Centrum Terapii Zaburzeń Odżywiania (ctzo.org) znajdują się materiały informacyjne (również odnośniki do filmów i książek) oraz praktyczne wskazówki dla pacjentów cierpiących na zaburzenia odżywiania oraz ich bliskich, które możesz polecić w aptece.

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)

Anoreksja, nazywana też jadłowstrętem psychicznym, jest zaburzeniem psychicznym, w wyniku którego pacjent, mimo masy ciała poniżej normy dla wieku i wzrostu, ciągle ogranicza ilość i częstość spożywanych posiłków oraz unika produktów o wysokiej kaloryczności. Dodatkowo osoba chora podejmuje działania prowadzące do zmniejszenia masy ciała lub utrzymania niskiej masy ciała, a także ma zaburzony obraz własnego ciała – uważa się za zbyt otyłą i odczuwa lęk przed przytyciem.

Charakterystyczne dla osób z anoreksją jest to, że nie mają poczucia własnej choroby, a swój stan postrzegają jako normalny. W związku z tym często odrzucają pomoc bliskich i odmawiają konsultacji psychiatrycznej lub psychologicznej. Szukają także innych przyczyn dla objawów, które spowodowane są niedożywieniem.

Anoreksja, choć może przebiegać falowo, z okresami mniejszego lub większego ograniczenia odżywiania się, ma charakter postępujący i nieleczona może prowadzić do ciężkich, wielonarządowych powikłań. Nieleczona anoreksja to schorzenie psychiczne o najwyższym wskaźniku śmiertelności – 10–20%.
Osoba, u której podejrzewa się anoreksję, powinna być motywowana przez najbliższe otoczenie (rodzinę, znajomych) oraz farmaceutę lub lekarza pierwszego kontaktu do konsultacji psychiatrycznej lub psychologicznej. Wczesne zdiagnozowanie i podjęcie leczenia mogą zatrzymać wyniszczenie organizmu i zapobiec poważnym powikłaniom.