Łagodny przerost prostaty z perspektywy farmaceuty

Problem łagodnego przerostu gruczołu krokowego (BPH) zwykle rozpoczyna się po 40. Roku życia i dotyczy połowy mężczyzn w wieku 50 lat i więcej. Po 80. roku życia dotyka nawet 90% mężczyzn.

Choroba charakteryzuje się nienowotworowym powiększeniem prostaty, któremu towarzyszą dokuczliwe objawy ze strony dolnych dróg moczowych. Objawy te znacznie pogarszają jakość życia pacjenta. Należą do nich m.in.:

• zbyt częste oddawanie moczu (często w nocy!),
• trudności z oddawaniem moczu,
• zbyt słaby strumień,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego lub brak nad nim kontroli.

Schorzenie może prowadzić też do mniej lub bardziej poważnych powikłań, np. infekcji pęcherza moczowego, problemów z nerkami czy odkładania się kamieni w drogach moczowych. Główne przyczyny  choroby to uwarunkowania genetyczne, niewystarczająca aktywność fizyczna, z którą łączy się otyłość, cukrzyca typu 2 oraz zaburzenia erekcji. Objawy BPH mogą też nasilać niektóre leki, np. pseudoefedryna, leki blokujące kanały wapniowe i leki antycholinergiczne. Leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego obejmuje metody zarówno niefarmakologiczne, jak i te z użyciem leków. W niektórych przypadkach, gdy powiększenie gruczołu krokowego jest nieznaczne, nie zaleca się stosowania leków.

Obwodowe alfa1-adrenolityki

W Polsce dostępne są leki zawierające takie alfa-adrenolityki, jak:

• doksazosyna,
• tamsulozyna,
• terazosyna,
• alfuzosyna,
• sylodosyna.

Są to leki pierwszego rzutu w minimalizowaniu objawów łagodne- go przerostu gruczołu krokowego. Zmniejszają napięcie mięśni gładkich prostaty i pęcherza moczowego. Wykazują podobną skuteczność [1], ale za najlepiej tolerowane uważa się alfuzosynę i tamsulozynę [2].

Alfuzosyna, terazosyna, doksazosyna wykazują selektywne działanie na pęcherz i stercz, ale cechuje je większe ryzyko wystąpienia problemów z wytryskiem, który jest zależny od układu współczulnego. W początkowym okresie leczenia mogą powodować zawroty, bóle głowy, senność i słabość oraz niedociśnienie ortostatyczne [2]. Leki o przedłużonym uwalnianiu zmniejszają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych (zamiany może dokonać tylko lekarz).

Doksazosyna wpływa znacząco na obniżenie ciśnienia i jest stosowana u osób ze współistnieją- cym nadciśnieniem oraz jako lek przeciwnadciśnieniowy u kobiet. Tamsulozynę cechuje znikome ryzyko hipotonii ortostatycznej, ale w połączeniu z innymi lekami obniżającymi ciśnienie ryzy- ko wzrasta. Warto pamiętać, że na rynku są kapsułki i tabletki z tamsulozyną. Kapsułki (Omnic i jego odpowiedniki) należy zażywać z pierwszym posiłkiem, najlepiej podczas śniadania. Tabletki (Omnic OCAS i jego odpowiedniki) uwalniają substancję leczniczą dłużej i można je stosować bez posiłku i o dowolnej porze dnia. Te dwie postacie leku nie są biorównoważne – nie wolno ich zamieniać.

Inhibitory 5-alfareduktazy

Leki z tej grupy to jedyna skuteczna i bezpieczna metoda hormonalnego leczenia przerostu prostaty. W Polsce stosowane są dwa leki z tej grupy:

• finasteryd,
• dutasteryd.

Konieczne jest przyjmowanie tej grupy leków codziennie, przez dłuższy czas, niezależnie od posiłku i o dowolnej porze. Finasteryd leczy BPH w sposób przyczynowy, a nie objawowy, jak blokery receptora alfaadrenergicznego. Finasteryd jest mniej skuteczny niż alfablokery w łagodzeniu objawów i nie jest odpowiednim lekiem u osób, u których, pomimo występowania objawów, nie stwierdza się powiększenia gruczołu krokowego. Leki z tej grupy mogą być stosowane preferencyjnie u osób w wieku podeszłym ze względu na mniejsze ryzyko hipotonii oraz upadków. Mogą powodować zaburzenia erekcji, osłabienie libido i zaburzenia ejakulacji [2]. Z czasem nasilenie działań niepożądanych maleje. Pozytywnym efektem ubocznym jest zahamowanie łysienia.