Opieka farmaceutyczna w geriatrii jak ją prowadzić w praktyce apteki ogólnodostępnej?

W poprzednim numerze, omawiając zagadnienie opieki farmaceutycznej, wyjaśniliśmy, dlaczego jest ona kluczowa w przypadku osób starszych. Czas zastanowić się nad tym, jak powinna być prowadzona. W Polsce mamy już pewne doświadczenia w tym zakresie. Dzięki pilotażowi programu „OF-Senior” wypracowano sprawdzony w codziennej praktyce aptecznej model opieki farmaceutycznej. Jak zatem powinna wyglądać opieka farmaceutyczna i czy są dostępne narzędzia do jej prowadzenia?

Przegląd lekowy jako element systemów opieki zdrowotnej

Opieka farmaceutyczna stanowi istotną część systemu opieki zdrowotnej wielu krajów. Jej idea narodziła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie już od lat 60. ubiegłego wieku wypracowywano zasady współpracy na linii farmaceuta – pacjent – lekarz. Stworzono programy nauczania na kierunku farmacja, które opierały się na pomyśle pracy zespołowej w warunkach klinicznych.

Efektem wieloletnich doświadczeń w zakresie opieki farmaceutycznej jest funkcjonowanie modelu Medication Therapy Management (MTM) w standardzie działalności aptek ogólnodostępnych. Idea MTM polega na całościowym przeglądzie farmakoterapii pacjenta, z uwzględnieniem wszystkich pobieranych przez niego preparatów oraz jego stanu klinicznego . Z kolei w Europie najlepiej rozwinięty system opieki farmaceutycznej ma Wielka Brytania, gdzie już przed kilkunastoma laty do systemu opieki zdrowotnej wprowadzono system MUR (ang. Medication Use Review). Opiera się on na tym, że raz w roku każdy pacjent może skorzystać z oceny poprawności stosowanej przez siebie farmakoterapii jako usługi realizowanej w aptekach ogólnodostępnych.

Potrzeba wdrożenia opieki farmaceutycznej jako sfery działalności aptek ogólnodostępnych w Polsce była zauważana i popierana przez środowisko farmaceutyczne od wielu lat. Oprócz teoretycznych rozważań na ten temat brakowało jednak praktycznych rozwiązań w tym zakresie, a zwłaszcza naukowych dowodów na efektywność opieki farmaceutycznej. Punktem zwrotnym stał się projekt programu „Opieka farmaceutyczna w geriatrii” („OF-Senior”) zrealizowany w latach 2012-2018 w ramach grantu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Grant N N405674340, kierownik projektu: A. Neumann-Podczaska).

„OF-Senior” – nowe światło na opiekę farmaceutyczną w Polsce

Wyniki pierwszego w Polsce programu „Opieka farmaceutyczna w geriatrii” („OF-Senior”) rzuciły nowe światło na ideę opieki farmaceutycznej. W ramach przeprowadzonych badań wypracowano sprawdzony w codziennej praktyce aptecznej model opieki farmaceutycznej. Odnosi się on do innych modeli funkcjonujących z powodzeniem od wielu lat w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, jednak przystosowany jest do warunków polskich. Stanowi zatem wypadkową najlepszych na świecie rozwiązań. Jest zarazem modelem unikatowym.

Efektywność tego modelu została dobrze udokumentowana. Jednym z ważniejszych skutków opieki farmaceutycznej realizowanej wobec pacjenta starszego była istotna redukcja ciężkiej wielolekowości i w konsekwencji poprawa jego stanu klinicznego.

Dodatkowo program „OF-Senior” pokazał, że lekarze pozytywnie odbierają opiekę farmaceutyczną – m.in. często akceptowali oni rekomendacje farmaceutów oraz pacjentów.

(Więcej na temat wyników „OF-Senior” w poprzednim numerze Recepta.pl, a także w publikacji „Optymalizacja leczenia farmakologicznego osób starszych. Wyniki pierwszego w Polsce programu opieki farmaceutycznej w geriatrii („OF-Senior”)” A. Neumann-Podczaska).