Farmaceuta w Szwajcarii (niemieckojęzyczna część kraju)

Grüezi! W taki sposób witają się wszyscy w niemieckojęzycznej części Szwajcarii. Ten malowniczy kraj, położony w Europie Zachodniej, a zamieszkiwany przez około 8,5 mln ludzi, znany jest nie tylko z pięknych gór i widoków, ale też wysoko rozwiniętej branży farmaceutycznej.

Warto wiedzieć, że nieoficjalnie Szwajcaria podzielona jest na trzy części: francuskojęzyczną, niemieckojęzyczną i włoskojęzyczną. Oficjalny podział uwzględnia natomiast 26 głównych jednostek administracyjnych – kantonów, które tworzą federację. Kantony cieszą się sporą autonomią, mają własne regulacje prawne i podatki. Grüezi jest więc tylko jednym z rodzajów powitań, którym farmaceuci zwracają się do pacjentów w szwajcarskich aptekach. Co istotne, wspomniany podział administracyjny państwa ma duży wpływ na edukację i przyszłą drogę zawodową adeptów sztuki farmaceutycznej.

Kwalifikacje farmaceuty

Studia prowadzone są przeważnie w oficjalnym języku danego kantonu, a prawo wykonywania zawodu uzyskuje się wyłącznie na określonym terytorium (z możliwością zmiany w przypadku przeprowadzki czy zmiany miejsca pracy). Studia farmaceutyczne są dwuetapowe (podzielone na okres studiów licencjackich i magisterskich) i trwają pięć lat. Obejmują obowiązkowy staż i kończą się egzaminem na stopniu federalnym, a absolwentowi przyznawany jest tytuł magistra farmacji.

Do 2018 roku absolwenci otrzymywali również automatycznie prawo wykonywania zawodu (niem. Berufsausübungsbewilligung, BAB), jednak po nowelizacji ustawy o zawodach medycznych (Medizinalberufegesetzes, MedBG) przyznawane jest ono dopiero po odbyciu trwającego od dwóch do pięciu lat dodatkowego szkolenia specjalizacyjnego, oferowanego przez ogólnokrajową organizację – Foederatio Pharmaceutica Helvetiae (FPH). Na wniosek Szwajcarskiego Stowarzyszenia Farmaceutów Aptecznych (Die Fachgesellschaft für Offizinpharmazie, tzw. FPH Offizin) zaktualizowano również program nauczania, gdyż wraz z nowelizacją ustawy w 2015 roku farmaceuci otrzymali szereg rozszerzonych uprawnień wymagających dodatkowych kwalifikacji i wiedzy praktycznej.

Nowemu prawu podlegają zarówno osoby studiujące farmację w Szwajcarii, jak i obcokrajowcy przyjeżdzający do pracy w aptece. Ci drudzy muszą liczyć się jednak z wymaganiami dotyczącymi znajomości języka danego kantonu przynajmniej na poziomie B2 oraz muszą uzyskać oficjalną nostryfikację dyplomu, tzw. Anerkennung. Co istotne, w części niemieckojęzycznej rekomendowana jest również znajomość używanego w życiu codziennym lokalnego dialektu szwajcarskiego (Schwyzerdütsch), którego odmiany różnią się pomiędzy kantonami. Bez szwajcarskiego prawa wykonywania zawodu (BAB) praca jest co prawda możliwa, lecz wyłącznie pod okiem wykwalifikowanego farmaceuty. Wiąże się to z niższymi zarobkami i etatem w mniejszym wymiarze godzinowym, by zapewnić zainteresowanemu odpowiedni czas na naukę.

W przypadku uzyskania BAB, po dwóch latach pracy, można starać się o tytuł kierownika apteki. Farmaceuci podlegają też wymogowi ustawicznego szkolenia zawodowego – są zobligowani zebrać w ciągu roku 200 punktów poprzez szkolenia i kursy.

Alternatywną ścieżką rozwoju jest trzyletnia szkoła zawodowa dla asystentek/ów farmaceutycznych, którą kończy się w wieku 19 lat, będąc wyposażonym w wiedzę z zakresu opieki farmaceutycznej oraz obsługi pacjenta. Asystenci nie posiadają niestety możliwości dalszego rozbudowanego kształcenia w swojej profesji, co nierzadko rodzi frustrację i prowadzi do zmiany zawodu.

Farmaceutom w Szwajcarii gwarantuje się wiele dróg rozwoju zawodowego. Mają oni do wyboru pracę w aptece otwartej lub szpitalnej – zainteresowanych odsyłam do strony Oficjalnego Stowarzyszenia Farmaceutów Szpitalnych w Szwajcarii (GSASA, www.gsasa.ch). Mogą aplikować do federalnych instytucji zajmujących się ochroną zdrowia publicznego bądź rejestracją leków (Swissmedic, www.swissmedic.ch), podjąć pracę w laboratorium lub dołączyć do wybranej firmy w przemyśle farmaceutycznym, a tych w Szwajcarii nie brakuje. Praca w aptece otwartej to tylko jedna z możliwości, choć bardzo popularna. Jak wygląda i czym różni się od zajęć farmaceuty w Polsce? Niestety, wieloma aspektami.

Co może farmaceuta?

W Szwajcarii zawód farmaceuty cieszy się dużym zaufaniem społecznym. Dobro pacjenta jest na pierwszym miejscu, stąd raczej niespotykane są tu praktyki sprzedaży wielu suplementów diety „na siłę”. Nie liczą się również osobiste przekonania etyczne, a oczekiwania pacjenta.

Farmaceuci i lekarze blisko ze sobą współpracują, a ich relacje oparte są na wysokim poziomie wzajemnego zaufania i szacunku. W związku z tym recepty mogą być dowolnego formatu. Często są one po prostu faksowane lub wysyłane pocztą elektroniczną przez lekarza do apteki. Wyjątek stanowią recepty na leki psychiatryczne i narkotyczne, które składają się z trzech części – dla lekarza, apteki i ubezpieczyciela. Nierzadko recepty obejmują konkretny okres, np. dwa miesiące lub nawet rok, co umożliwia pacjentom ciągłość terapii bez generowania zbędnych kosztów wizyt lekarskich. Ponadto farmaceuci sami mogą wystawiać recepty według własnego uznania, jest to tzw. Behandlung durch den Apotheker.

W każdej aptece znajduje się gabinet, w którym świadczone są usługi opieki farmaceutycznej. Każdy farmaceuta w ramach kształcenia ustawicznego może zdobywać licencje np. z zakresu szczepień, pobierania krwi, wywiadu lekarskiego czy ośrodków zdrowia publicznego: domów spokojnej starości i domów opieki, a także innych zakładów opieki zdrowotnej, takich jak domy dla osób niepełnosprawnych lub więzienia. Lista wszystkich specjalizacji i kursów dostępna jest na stronie FPH (www.fphch.org). W aptekarskich gabinetach licencjonowani magistrzy mogą więc wykonywać większość podstawowych szczepień (dla osób powyżej 16. roku życia), takich jak: MMR (odra, świnka, różyczka), tężec, WZW A/B, odkleszczowe zapalenie mózgu czy grypa. Mogą również wykonywać badania medyczne, jak testy alergiczne, pomiar glukozy i hemoglobiny glikowanej (HbA1C), CRP, pomiar ciśnienia, wymaz z gardła na streptokoki, a ostatnio szybki test na COVID-19.