Heparyny w leczeniu Covid-19

W przeciwieństwie do wielu chorób zakaźnych, w których leczeniu główną rolę odgrywają zazwyczaj leki przeciwdrobnoustrojowe (antybiotyki, leki przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze itd.), w COVID-19 samo ograniczenie lub eliminacja czynnika sprawczego nie wystarcza. Dlaczego? Dzieje się tak, ponieważ za obraz choroby i jej powikłania odpowiada w głównej mierze wzmożona odpowiedź immunologiczna. Dlatego tak ważne jest leczenie immunomodulujące i wspomagające.

Europejska Agencja ds. Leków (EMA) zatwierdziła do tej pory jedynie dwa leki do leczenia COVID-19, które w badaniach klinicznych wykazały korzyści. Są to remdesiwir i deksametazon. Remdesiwir jest lekiem przeciwwirusowym (analog nukleotydowy hamujący działanie wirusowej polimerazy RNA zależnej od RNA), z kolei deksametazon zmniejsza immunologiczne następstwa zakażenia.

Jak do tej pory osocze ozdrowieńców lub preparaty immunoglobulin neutralizujących SARS-CoV-2, przeciwciała monoklonalne o działaniu przeciwwirusowym oraz tocilizumab (aktywność immunomodulująca) nie zostały oficjalnie zarejestrowane do leczenia COVID-19 ani przez amerykańską FDA ani europejską EMA. Aktualnie coraz więcej uwagi poświęca się również profilaktyce przeciwzakrzepowej i leczeniu powikłań zakrzepowo-zatorowych, które występują w COVID-19. Stan prozakrzepowy u pacjentów z COVID-19 przypisuje się uogólnionej reakcji zapalnej w przebiegu tej choroby.

Pod koniec 2020 roku opublikowano pierwsze wyniki badań dotyczące przeciwwirusowego działania heparyny. Aktualnie skuteczność heparyn jest przedmiotem szeregu badań eksperymentalnych i prób klinicznych (np. ATTACC; COVID-19 HD; INHALE-HEP). Według danych opublikowanych na łamach Thrombosis and haemostasis heparyna destabilizuje białko spike (Spike protein receptor-binding domain – S1 RBD) koronawirusa. Modelowanie komputerowe wykazało, że heparyna przyłącza się do powierzchni białka spike, co może blokować jego aktywność. Interesujący jest fakt, że heparynę prawdopodobnie można podawać w leczeniu COVID-19 wziewnie. Ten sposób podania sprawia, że powinna ona skutecznie oddziaływać na infekcję w płucach.

Źródła:

https://www.mp.pl/covid19 (stan z dnia 23.03.2021).
Mycroft-West CJ et al. Heparin Inhibits Cellular Invasion by SARS-CoV-2: Structural Dependence of the Interaction of the Spike S1 Receptor-Binding Domain with Heparin. Thromb Haemost. 2020; 120(12):1700-1715.