Lakozamid – jeden z nowszych leków przeciwpadaczkowych

Lakozamid – ogólne informacje

Lakozamid (LC) został zaklasyfikowany jako lek trzeciej generacji, gdyż jest obecnie jednym z najnowszych leków przeciwpadaczkowych. W 2008 r. zarejestrowano go na terenie Unii Europejskiej. Mogą go stosować chorzy na padaczkę dorośli, młodzież oraz dzieci powyżej 4. roku życia. W Polsce jest to lek refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Z powodzeniem funkcjonuje jako monoterapia, jednakże w cięższych przypadkach stosuje się go w skojarzeniu z innymi LPP.

Lakozamid występuje pod kilkoma postaciami. Najczęściej wybieraną formą leku u osób dorosłych są tabletki dostępne w kilku dawkach; można stosować go także jako roztwór doustny lub podawać dożylnie. Kiedy pacjent ma problemy z połykaniem bądź podlega czasowej hospitalizacji, dobrą alternatywną dla podania doustnego jest możliwość terapii drogą dożylną. Dzieci i młodzież o masie ciała mniejszej niż 50 kg przyjmują dawkę leku dobraną odpowiednio do swojej wagi; można u nich stosować roztwór doustny, np. syrop.

Terapię przeciwpadaczkową rozpoczyna się najczęściej od niskich dawek, poszukując tej odpowiedniej dla danego pacjenta, która pozwoli na optymalizację terapii. Lakozamid stosuje się najczęściej dwa razy dziennie; zwykle rano i wieczorem. Leczenie rozpoczyna się standardowo od dawki 50 mg przyjmowanej dwa razy w ciągu doby. Po około tygodniu zalecane jest dwukrotne zwiększenie dawki do wstępnej dawki terapeutycznej. Następnie, w zależności od tolerancji leku i efektów leczenia, określana jest odpowiednia dawka podtrzymująca. Dawka maksymalna lakozamidu różni się w poszczególnych rodzajach terapii: w monoterapii wynosi 600 mg na dobę, natomiast kiedy jest on stosowany jako terapia wspomagająca, pacjent może przyjąć maksymalnie 400 mg leku w ciągu doby.

Mechanizm działania lakozamidu

Istnieje kilka podstawowych mechanizmów działania leków przeciwpadaczkowych. Działanie lakozamidu jest niestandardowe w porównaniu z mechanizmami leków starszych generacji, które działają m.in. poprzez szybką blokadę kanałów jonowych. Lakozamid selektywnie wzmacnia powolną inaktywację zależnych od napięcia kanałów sodowych, dzięki czemu stabilizuje nadmierną pobudliwość błon komórkowych komórek nerwowych, nie wpływając znacząco na prawidłowo funkcjonujące neurony. Jednocześnie lakozamid nie działa poprzez szybką inaktywację napięciozależnych kanałów sodowych.

Farmakokinetyka lakozamidu

Zastosowany w formie doustnej szybko się wchłania. Można przyjmować go razem z pokarmem, który nie ma wpływu na jego działanie, co jest niekwestionowanym udogodnieniem dla pacjenta. Dodatkowo lakozamid cechuje się niewielkim ryzykiem interakcji lekowych, ponieważ w bardzo małym stopniu wiąże się z białkami (na poziomie mniejszym niż 15%). Z tego powodu jest dość często stosowany w skojarzeniu z innymi lekami przy dalszych etapach leczenia padaczki w ramach terapii wspomagającej. Charakteryzuje go również wysoka biodostępność w przypadku podania doustnego, sięgająca właściwie 100%. Jego okres półtrwania w osoczu krwi określono na około 13 godzin, natomiast szczyt stężenia w osoczu krwi po podaniu doustnym osiągany jest pomiędzy pierwszą a czwartą godziną od przyjęcia. Podczas metabolizmu leku powstaje nieaktywny in vivo O-demetylowany metabolit.

Pozytywnym aspektem terapii lakozamidem jest to, że do tej pory w wynikach wielu badań nie zaobserwowano, aby wchodził on w klinicznie istotne interakcje zarówno z lekami przeciwpadaczkowymi, jak i stosowanymi w przypadku innych chorób. Nie jest on ani inhibitorem, ani induktorem enzymów cytochromu p-450.

Wskazania do stosowania lakozamidu

Wskazaniami do stosowania lakozamidu jest monoterapia napadów ogniskowych oraz leczenie wspomagające napadów częściowych i częściowych wtórnie uogólnionych. Istnieją również badania sugerujące, że mógłby być stosowany do leczenia bólu w neuropatii cukrzycowej.

Możliwe działania niepożądane podczas stosowania leku

Podobnie jak każdy inny lek, lakozamid może powodować różne skutki uboczne. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, jakie mogą wystąpić w trakcie leczenia lakozamidem, są zawroty głowy, nudności i podwójne widzenie. Często mogą wystąpić również związane z nudnościami wymioty, a także drżenie, zaburzenia koordynacji ruchowej, szumy uszne, zaburzone widzenie, senność lub odwrotnie – bezsenność. Znacznie rzadziej występują agresja, omamy, zaburzenia psychotyczne czy euforyczny nastrój. Gdy pacjenci z neuropatią cukrzycową przyjmowali lakozamid, podczas badań u 0,5% z nich pojawiło się migotanie bądź trzepotanie przedsionków. Gdy lek był przyjmowany przez tych pacjentów w wysokich dawkach, tj. 400 mg na dobę lub więcej, zaobserwowano pojawiające się omdlenia. Co warto podkreślić, ryzyko wystąpienia powyższych działań ubocznych rosło wraz ze zwiększaniem dziennej dawki leku oraz w połączeniach z innymi lekami przeciwpadaczkowymi.

Przeciwwskazania do terapii lakozamidem

Przeciwwskazaniem do stosowania tego leku jest oprócz nadwrażliwości na substancję czynną również potwierdzony blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia. Należy więc zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu lakozamidu u pacjentów z wywiadem kardiologicznym (np. u chorych z przebytym zawałem mięśnia sercowego). Przed rozpoczęciem terapii należy też zwrócić uwagę na występowanie chorób współistniejących, a co za tym idzie – na zażywane przez pacjenta leki, które mogą wpływać na rytm serca (a konkretnie na wydłużenie odstępu PR). Jeżeli lekarz podejmie decyzje o wdrożeniu lakozamidu do terapii pacjenta kardiologicznego, zaleca się wykonanie badania EKG przed rozpoczęciem terapii i po ustaleniu optymalnej dla pacjenta dawki, a w szczególności wtedy, kiedy jest ona dosyć wysoka. W związku z tymi informacjami zasadne jest poinformowanie pacjenta o objawach bloku przedsionkowo-komorowego, aby w razie ich wystąpienia zwrócił się po pomoc lekarską. Oprócz możliwego wpływu na układ sercowo-naczyniowy lakozamid, podobnie do innych leków przeciwpadaczkowych, może zwiększać prawdopodobieństwo zachowań samobójczych, przed czym należy przestrzec zarówno pacjenta, jak i jego najbliższą rodzinę.

Przedawkowanie leku

Kiedy dojdzie do przedawkowania leku, objawy są podobne do działań niepożądanych i obejmują głównie układ nerwowy oraz pokarmowy. Mogą pojawić się zawroty głowy, nudności, wymioty, jak również napady padaczkowe, aż do stanu padaczkowego, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia pacjenta. W niektórych przypadkach może dojść do wstrząsu, a nawet śpiączki. W wypadku przedawkowania lakozamidu nie jest dostępna swoista odtrutka. Kiedy zajdzie taka potrzeba, można zastosować hemodializę.

Wpływ na ciążę

Brak danych odnośnie do wpływu lakozamidu na ciążę. Jeżeli kobieta lecząca się lakozamidem zdecyduje się zajść w ciążę, należy indywidualnie rozważać korzyści płynące z dalszej terapii lekiem.

Możliwe inne kierunki działania lakozamidu – krok w przyszłość

Istnieją badania, których wyniki sugerują, że lakozamid – prócz działania przeciwdrgawkowego i terapii padaczki – mógłby być wykorzystywany również w innych jednostkach chorobowych. Badano go także pod kątem wpływu na pamięć i zastosowania w chorobie Alzheimera. Na podstawie wyników badania przedklinicznego Shraddha R. Bang i inni przypuszczają, iż lakozamid może działać poprzez inhibicję deacetylazy histonowej (HDAC), a jego działanie może cechować się brakiem wpływu na poziom acetylocholinoesterazy – AChE. Potrzeba więcej badań, aby potwierdzić słuszność tej hipotezy.
Lakozamid był również szeroko badany pod kątem zastosowania w bólu w neuropatii cukrzycowej. Badania potwierdziły, że w porównaniu z placebo ma on wpływ na zmniejszenie odczuwania bólu.

Źródła:
Charakterystyka Produktu Leczniczego, Lactosamide Stada 50/100/150/200 mg tabletki powlekane, stan z dnia 25.05.2023.
https://neurologia-praktyczna.pl/a5837/Lakozamid-jako-lek-przeciwpadaczkowy-nowej-generacji.html/m305, stan z dnia 25.05.2023.
Fisher R.S. et al., ILAE Official Report: A practical clinical definition of epilepsy, Epilepsia, 2014, 55(4), 475–482.
Miziak B., Konarzewska A., Ułamek-Kozioł U., Dudra-Jastrzębska M., Pluta R., Czuczwar S.J., Przeciwpadaczkowe działanie leków przeciwpadaczkowych, Int. J. Mol. nauka 2020, 21 (7), 2340.
Orzechowska-Juzwenko K., Farmakologia kliniczna – znaczenie w praktyce medycznej, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2021.
Rajtar-Cynke G., Farmakologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, wydanie III zmienione i uzupełnione, 2015, s. 132–134, 143.
Korbut R. i in., Farmakologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, wydanie II uaktualnione i rozszerzone – drugi dodruk, 2019.
Rang H.P. i in., Rang and Dale’s pharmacology, Elsevier, 9th edition, redakcja wydania polskiego Mirowska-Gruzel D., Okopień B., Farmakologia, Wydawnictwo Edra Urban & Partners, 2020.
Harris J.A., Murphy J.A., Lacosamide and Epilepsy, CNS Neuroscience & Therapeutics, 2011, 17(6), 678–682. doi: 10.1111/j.1755-5949.2010.00198.x.
Bang S.R., Ambavade S.D., Jagdale P.G., Adkar P.P., Wagmare A.B., Ambavade P.D., Lacosamide reduces HDAC levels in the brain and improves memory: Potential for treatment of Alzheimer’s disease, Pharmacology, Biochemistry and Behavior, 2015, 134, 65–69.
Shaibani A., Fares S., Selam J.L., Arslanian A., Simpson J., Sen D., Bongardt S., Lacosamide in painful diabetic neuropathy: an 18-week double-blind placebo-controlled trial, J Pain, 2009, 10(8), 818–828. doi: 10.1016/j.jpain.2009.01.322.
Wymer J.P., Simpson J., Sen D., Bongardt S., Lacosamide SP742 Study Group. Efficacy and safety of lacosamide in diabetic neuropathic pain: an 18-week double-blind placebo-controlled trial of fixed-dose regimens, Clin J Pain, 2009, 25(5), 376–385. doi: 10.1097/AJP.0b013e318196d2b6.