O wykorzystaniu leku recepturowego w ginekologii, cz. 1. Preparaty o działaniu przeciwdrobnoustrojowym

LEKI RECEPTUROWE STOSOWANE W TERAPII ZAKAŻEŃ GRZYBICZYCH

W kandydozie pochwy pożądane rezultaty przynosi terapia klotrymazolem i nystatyną (wykaz B, FP XI) (Tabela 4) [1, 4, 9, 11]. Nystatyna jest antybiotykiem polienowym działającym grzybostatycznie i grzybobójczo. Klotrymazol to środek przeciwgrzybiczy do stosowania miejscowego, pochodna imidazolu o szerokim zakresie działania grzybostatycznego, a w wyższych stężeniach – grzybobójczego. Wykazuje aktywność przede wszystkim wobec grzybów z rodzaju Candida (zwłaszcza Candida albicans) oraz Cryptococcus neoformans. Ma również działanie przeciwbakteryjne (bakterie Gram-dodatnie, Gramujemne), przeciwrzęsistkowe i przeciwzapalne. Klotrymazol  jest wskazany do  stosowania w leczeniu schorzeń błon śluzowych zewnętrznych narządów płciowych (warg sromowych) oraz w przebiegu kandydozy pochwy, w tym zakażeń wywołanych przez drobnoustroje oporne na nystatynę. Podany na błonę śluzową pochwy nie wchłania się i nie zaburza jej fizjologicznej flory. Należy jednak zwrócić uwagę, że klotrymazol może osłabiać działanie innych leków przeciwgrzybiczych stosowanych miejscowo, np. nystatyny. Z kolei kortykosteroidy stosowane miejscowo osłabiają  działanie klotrymazolu. Warto podkreślić, że klotrymazol dostępny jest jako substancja do receptury (Clotrimazoli pulvis pro receptura), co stwarza możliwość użycia go w innych stężeniach niż dostępne w preparatach gotowych (krem 1%, globulki 100 mg). Według FP XI klotrymazol może być stosowany dopochwowo w dawce 0,1– 1g (0,1– 0,5g dawka zwykle stosowana jednorazowa i dobowa; 1 g maksymalna dawka dobowa i jednorazowa), natomiast w postaci maści bądź kremu w stężeniu 1%. Poniżej przedstawiono przykłady postaci leku stosowanych w terapii intymnych infekcji grzybiczych [9, 11, 14–19].

Kolejna część artykułu poświęcona zostanie lekom recepturowym o działaniu przeciwzapalnym i regenerującym wykorzystywanym w terapii schorzeń ginekologicznych.

Źródło:

1. Majewski S.; Rudnicka, I.; Pniewski, T. Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
2. Bręborowicz G.H. Położnictwo i ginekologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017.
3. Paladine H.L.; Desai, U.A. Vaginitis: diagnosis and treatment. Am. Fam. Physician, 2018, 1, 321-329.
4. Falagas M.E., Betsi, G.I., Athanasiou, S. Probiotics for prevention of recurrent vulvovaginal candidiasis: a review. J. Antimicrob. Chemother. 2006, 58, 266–272.
5. Hay P. Bacterial vaginosis. Medicine, 2017, 33, 58-61.
6. Waetjen L.E.; Crawford, S.L.; Chang, P.Y.; Reed, B.D.; Hess, R.; Avis, N.E.; Harlow, S.D.; Greendale, G.A.; Dugan, S.A.; Gold, E.B. Factors associated with developing vaginal dryness symptoms in women transitioning through menopause: a longitudinal study. Menopause, 2018, 25, 1094-1104.
7. Muhleisen A.L.; Herbst-Kralovetz, M.M. Menopause and the vaginal microbiome. Manuritas, 2016, 91, 42-50.
8. Naumova I.; Castelo-Branco, C. Current treatment options for postmenopausal vaginal atrophy. Int. J. Wemens Health, 2018, 10, 387-395.
9. Receptariusz ginekologiczny. Fagron sp. z o.o. Kraków 2019.
10. Szymańska E.; Czajkowska-Kośnik, A.; Winnicka K. Podłoże czopkowe Witepsol H15 – nowy surowiec recepturowy. Aptekarz polski, 31.03.2019.
11. Farmakopea Polska XI. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa 2017.
12. Rowe R.C., Sheskey P.J., Quinn M.E. Handbook of pharmaceutical excipients. Pharmaceutical Press, Londyn 2009.
13. Sznitowska M. Farmacja stosowana. Technologia postaci leku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
14. Gajewska M., Sznitowska M. (red.). Podstawy receptury aptecznej. Materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji. Fundacja Pro Pharmacia Futura, Warszawa 2019.
15. Strona internetowa: fagron.pl (stan z dnia: 14.10.2019 r.)
16. Aplikacja mobilna: Fagron Receptura (stan z dnia 14.10.2019 r.)
17. Chmielak W., Ściąga z receptury, wyd. 1, ITEM Publishing, Szczecin 2014.
18. Jachowicz R. (red.). Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
19. Krówczyński L., Jachowicz R. Ćwiczenia z receptury. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
20. Augmentin. https://www.ema.europa.eu/en/documents/referral/augmentin-article-30-annex-iii_pl.pdf. (stan z dnia 14.10.2019 r.)
21. Amoksycylina. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=88 (stan z dnia 20.10.2019 r.)
22. Benzylopenicylina. https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/41092,Penicillinum- Crystallisatum-TZF-proszek-do-sporzadzania-roztworu-do-wstrzykiwan (stan z dnia 20.10.2019 r.)
23. Pefloksacyna. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=646 (stan z dnia 20.10.2019 r.)
24. Cefuroksym. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=164 (stan z dnia 20.10.2019 r.)
25. Biofuroksym. https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/28171,Biofuroksym-pro-szek-do-sporzadzania-roztworu-lub-zawiesiny-do-wstrzykiwan (stan z dnia 20.10.2019 r.)
26. Doksycyklina. https://www.mp.pl/pacjent/leki/leki/subst.html?id=248  (stan z dnia 20.10.2019 r.)
27. Klindamycyna. https://www.mp.pl/pacjent/leki/leki/subst.html?id=449  (stan z dnia 20.10.2019 r.)
28. Amfoterycyna B. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1258  (stan z dnia 20.10.2019 r.)
29. AmBisome. https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/50902,AmBisome-proszek-do-sporzadzania-roztworu-do-infuzji (stan z dnia 20.10.2019 r.)
30. Acyklowir. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=44 (stan z dnia 20.10.2019 r.)
31. Biseptol. http://leki.urpl.gov.pl/files/25_Biseptol.pdf. (stan z dnia 14.10.2019 r.)

Tekst opublikowany w numerze 6/2019 czasopisma Recepta