Opieka farmaceutyczna w geriatrii jak ją prowadzić w praktyce apteki ogólnodostępnej?

1. Rekomendacja depreskrypcji

• Przykład 1

Estazolam (estazolam) Tabl. 2mg:

zaproponowany do odjęcia z farmakoterapii ze względu na upadek w wywiadzie (przed ośmioma miesiącami).

Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi: ryzyko nadmiernej sedacji CUN, lek przeciwwskazany u pacjentów starszych, szczególnie tych z upadkiem w wywiadzie.

Reakcja lekarza: Pozytywna reakcja lekarza, który odstawił estazolam ze schematu leczenia.

Reakcja pacjenta: Pacjent zgodził się na depreskrypcję.

• Przykład 2

Dexak (deksketoprofen) 25 mg tabl.:

pobierany przez pacjenta, u którego ból nadal, pomimo farmakoterapii nie jest efektywnie kontrolowany (pacjent zgłaszał dolegliwości bólowe), a który jednocześnie nie stosował poprawnie zleconego wcześniej schematu dawkowania Tramadolu 325 mg – zaproponowany przez farmaceutę do depreskrypcji ze względu na istniejące w wywiadzie w wywiadzie przeciwwskazania do NLPZ

Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi:

Ze względu na nadciśnienie tętnicze i chorobę wieńcową w wywiadzie oraz interakcje NLPZ – choroba istnieje ryzyko pogorszenia przebiegu tych schorzeń przewlekłych. Ponadto terapia z użyciem NLPZ była nieefektywna (ból nadal obecny). Dodatkowo pacjent nie stosował się do wcześniejszych zaleceń lekarskich dotyczących regularnego stosowania Tramadolu 37,5 mg w połączeniu z paracetamolem 325 mg w schemacie 2 razy dziennie 1 tabletka.

Reakcja pacjenta: Na skutek rekomendacji farmaceuty pacjent odstawił deksketoprofen i zwiększył własne zdyscyplinowanie w zakresie pobierania tramadolu 37,5 mg w połączeniu z paracetamolem 325 mg tabl. (ze schematu doraźnego na regularne dawkowanie 2*1 tabl.)

• Przykład 3

Fluanxol (flupentyksol) 3 mg tabl.:

rekomendowany do depreskrypcji. Stosowany przez pacjentkę po pobycie w szpitalu, gdzie został zlecony, a następnie kontynuowany przez internistę. Dodatkowo pacjentka zgłasza działania niepożądane podczas stosowania leku polegające na uczuciu sztywności i drżenia mięśni twarzy, uczuciu niepokoju i bezsenności, co bardzo pogarsza jakość życia.

Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi:
brak wskazań do stosowania; obecność działań niepożądanych mających istotny wpływ na jakość życia pacjentki

2. Rekomendacja zamiany leku

• Przykład 4

Zyrtec 10 mg (cetyryzyna) [1*1 po śniadaniu]: zaproponowany do zamiany na Allegra 120 mg (feksofenadyna) ze względu na zgłaszane przez pacjenta uczucie senności po cetyryzynie.

Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi:
obecność działań niepożądanych mających istotny wpływ na jakość życia pacjentki. Feksofenadyna cechuje się mniejszym profilem działań niepożądanych.

Reakcja pacjenta: pozytywna. Pacjent dzięki rekomendacji zamienił lek i zgłosił poprawę samopoczucia (brak senności).

• Przykład 5

Nasen 10 mg tabl. (zolpidem) [1/2 tabl. przed snem]: rekomendowany przez farmaceutę do zamiany na lek Persen forte (preparat ziołowy zawierający wyciąg z kozłka lekarskiego, melisy i mięty). Z wywiadu z pacjentem nie wynika, iż cierpi na zaburzenia snu wymagające stosowania farmakoterapii przy użyciu silnie działających leków.

Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi: Pacjent nie ma bezwzględnej potrzeby stosowania silnie działającego leku nasennego (z relacji pacjenta). Zolpidem jako niebenzodiazepinowy lek nasenny cechuje się ryzykiem działań niepożądanych, tolerancji i uzależnienia. Preparat ziołowy cechuje się znacząco wyższym profilem bezpieczeństwa.

Reakcja pacjenta: Pozytywna. Pacjent dzięki rekomendacji farmaceuty zamienił Zolpidem na lek ziołowy i nie zgłasza problemu bezsenności.

Reakcja lekarza: Lekarz przychylił się do rekomendacji farmaceuty

Wypracowano sprawdzony w codziennej praktyce aptecznej model opieki farmaceutycznej. Odnosi się on do innych modeli funkcjonujących z powodzeniem od wielu lat w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, jednak przystosowany jest do warunków polskich. Stanowi zatem wypadkową najlepszych na świecie rozwiązań i jest modelem unikatowym w Polsce.

3. Propozycja zmiany pory pobierania leku ze względu na interakcje farmakokinetyczno-farmakodynamiczne

U prawie 1/3 pacjentów (72 osoby – 26,6% pacjentów, u których wykryto problemy lekowe) farmaceuta zarekomendował wprowadzenie zmiany pory pobierania leku ze względu na stwierdzone interakcje farmakokinetyczno-farmakodynamiczne. Farmaceuci częściej proponowali zmianę pory pobierania leków pacjentom z nadciśnieniem tętniczym w stosunku do tych bez tego schorzenia (p<0,05) oraz tym, którzy pobierali w systemie codziennym większą liczbę leków Rp (osoby pobierające liczbę leków Rp powyżej 8 leków w stosunku do tych stosujących mniejszą liczbę leków – p<0,05).

• Przykład 6

Euthyrox (lewotyroksyna): stosowana po śniadaniu z resztą przepisanych leków rekomendowana przez farmaceutę do zmiany na przyjmowanie rano na czczo, pół godziny przed śniadaniem.
Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi: Obecny schemat stosowania lewotyroksyny stwarza ryzyko zaburzeń jej wchłaniania i w efekcie utraty jej skuteczności terapeutycznej. Reakcja pacjenta: Pacjent zmienił porę pobierania lewotyroksyny.

• Przykład 7

Nootropil (piracetam): stosowany przez pacjenta wieczorem; rekomendowany do zmiany schematu dawkowania – ostatnia dawka najpóźniej o godz. 16.00
Uzasadnienie tej rekomendacji – co farmaceuta powinien przekazać lekarzowi: Przy dotychczasowym schemacie stosowania istnieje istotne klinicznie ryzyko wywołania bezsenności na skutek pobudzenia układu nerwowego. Reakcja pacjenta: Pacjent zmienił sposób stosowania piracetamu (po konsultacji z lekarzem

Reakcja lekarza: Lekarz przychylił się do rekomendacji farmaceuty.