Opieka farmaceutyczna w Polsce – co zawiera kompleksowy raport Ministerstwa Zdrowia?

Usługa „Nowy Lek”

Usługa ta polega ona na konsultacji farmaceutycznej podczas wydania pacjentowi produktu leczniczego, którego wcześniej nie stosował. Celem jest dostarczenie pacjentowi informacji na temat rozpoczynanej terapii, nadzór farmaceutyczny nad skutecznością i tolerancją leczenia w pierwszych tygodniach, a także ocena i wsparcie realizacji zaleceń lekarskich. Pilotaż usługi planuje się np. w dwóch wybranych województwach. Rekomendowany termin to III kwartał br., zaś wdrożenie usługi planowane jest na I kwartał 2023 r. Programy pilotażowe usługi „Nowy Lek” realizowane są m.in.we Włoszech, Norwegii, Finlandii, Irlandii, Portugalii i Szwecji.

Program Drobnych Dolegliwości

Program Drobnych Dolegliwości obejmuje udzielanie konsultacji farmaceutycznych (z zastosowaniem wytycznych postępowania) w przypadku wystąpienia u pacjenta niektórych łagodnych lub umiarkowanych dolegliwości. Farmaceuta może podjąć konsultacje samodzielnie w określonych sytuacjach. Efektem wdrożenia będzie zmniejszenie obciążenia placówek ochrony zdrowia. Opracowano zestawienie 162 rozpoznań zaliczanych do dolegliwości, które w większości mogą być leczone przez farmaceutę na wczesnym etapie, jednak nie wskazano jednej obowiązującej listy. Podobny program został wprowadzony w Wielkiej Brytanii w ubiegłej dekadzie. Rekomendowany przez autorów raportu termin wdrożenia usługi to II kw. 2021 r.

Recepta kontynuowana

Usługa służy zapewnieniu ciągłości leczenia oraz racjonalizacji stosowania leków. Recepty kontynuowane będą mogły być wystawiane na produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, ale tylko na podstawie zlecenia lekarskiego zapisanego w SIM. Wdrożenie usługi ma nastąpić w styczniu 2022 r.

Zintegrowany Program Profilaktyki i program profilaktyki chorób układu krążenia

Aktualnie w Polsce istnieje wiele programów przesiewowych i profilaktycznych, jednak każdy z nich funkcjonuje odrębnie i często nie są one realizowane przez POZ-y. Dlatego rozpoczęto pracę nad stworzeniem Zintegrowanego Programu Profilaktyki, w który mieliby być włączeni farmaceuci. Proponowany pilotaż usługi powinien się odbyć w I kw. 2022 r.

Celem tego programu jest uzyskanie pełnej kompleksowej wiedzy o pacjencie, wczesna diagnostyka chorób oraz oszczędność czasu dla pracowników medycznych w zbieraniu informacji. Farmaceuci mieliby zachęcać pacjentów do wypełnienia wspólnej ankiety kwalifikującej do programów profilaktycznych.

Zgodnie z rekomendacjami zawartymi w raporcie rolą farmaceutów powinno być również aktywne wsparcie programu profilaktyki chorób układu krążenia. Farmaceuci będą mogli zlecać lub wykonywać badania diagnostycznie, m.in. dokonywać pomiaru ciśnienia i poziomu glukozy w aptece oraz określać wskaźnik BMI.

Szczepienia w aptekach

Ostatnim z siedmiu rozwiązań zaproponowanych przez autorów raportu w ramach rozszerzonej opieki farmaceutycznej są szczepienia wykonywane w aptekach. Świadczenia te mają być finansowane ze środków publicznych, jednak najpierw konieczne jest wprowadzenie niezbędnych zmian legislacyjnych i organizacyjnych. W momencie skierowania tego numeru czasopisma do druku spodziewamy się szybkiego podpisania przez prezydenta ustawy umożliwiającej szczepienia przeciwko COVID-19 w aptekach oraz niezbędnych rozporządzeń wykonawczych.

Polska należy do krajów europejskich o najniższych wskaźnikach wyszczepialności. Jak podano w raporcie, odsetek osób zaszczepionych przeciw grypie utrzymuje się na niskim poziomie, osiągając około 4% w każdym sezonie, podczas gdy w Wielkiej Brytanii jest to 76%. Dostępność i popularyzacja szczepień na szerokie spektrum chorób wykonywanych przez farmaceutów w aptekach pozwoliłaby na znaczne zwiększenie poziomu odporności zbiorowej.

Wprowadzenie opieki farmaceutycznej a poprawa jakości leczenia

Opisane wyżej usługi w najbardziej kompleksowy sposób pozwalają na wykorzystanie potencjału farmaceutów. W zależności od potrzeb pacjentów i systemu ochrony zdrowia lista ta może być stale poszerzana, m.in. o profilaktykę chorób odtytoniowych.

Jak wskazali autorzy raportu, należy dążyć do objęcia opieką farmaceutyczną jak największej liczby Polaków. Finansowanie ze środków publicznych powinno być kierowane do grup pacjentów najbardziej obciążonych farmakoterapią, np. z powodu wielolekowości.

Większy udział farmaceutów w systemie ochrony zdrowia pozwoli na usprawnienie realizacji polityki zdrowotnej państwa. Zwiększy się efektywność gospodarowania lekami oraz poziom prawidłowego i bezpiecznego ich stosowania. Oprócz tego wprowadzenie opieki farmaceutycznej umożliwi odciążenie innych zawodów medycznych.
Łatwy dostęp, a także wykształcenie – to atuty polskich farmaceutów. Ich ogromny potencjał widać było choćby po wdrożeniu zmian w zasadach wystawiania recept farmaceutycznych, kiedy tylko od 1 kwietnia do 18 października 2020 r. farmaceuci w aptekach wystawili ich 456 766.