Pacjent pediatryczny z perspektywy farmaceuty

Dzieci to wymagająca grupa pacjentów, u których ciągle jeszcze zachodzi wiele zmian anatomicznych i fizjologicznych wpływających na farmakokinetykę leków. Leki u dzieci często są stosowane off-label ze względu na brak wystarczających danych o ich skuteczności i bezpieczeństwie. Jest to spowodowane tym, że badania kliniczne w populacji pediatrycznej są skomplikowane z powodu ograniczonego dostępu do próbek krwi o wystarczającej objętości, odczuwania bólu u pacjentów podczas pobierania materiału do badań oraz względów etycznych.

Dzieci to nie mali dorośli, mimo to często stosuje się u nich dawki leków odpowiednio mniejsze niż u dorosłych. Zasady obliczania skutecznej ilości leku opierające się tylko i wyłącznie na wieku lub wadze nie są dokładne, gdyż wzrost dziecka i rozwój procesów fizjologicznych nie przebiegają równocześnie. Alternatywnie stosuje się modele oparte na badaniach populacyjnych, co wpływa na coraz dokładniejsze poznanie aspektów stosowania leków u dzieci.

Zróżnicowanie populacji pediatrycznej

Poszczególne etapy rozwoju dziecka charakteryzują się różnicami w anatomii i fizjologii, dlatego podzielono go na okresy – noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny i dojrzewania. Klasyfikację wg wieku przedstawia Tabela 1.

ADME

Czynnikami, które wpływają na stężenie leków w osoczu i tkankach, są:

• wchłanianie, ang. absorption – A,
• dystrybucja, ang. distribution – D,
• metabolizm, ang. metabolism – M,
• wydalanie, ang. excretion – E.

Procesy te przebiegają inaczej u dzieci niż u dorosłych, co wpływa na odmienną farmakokinetykę, czyli losy leku w organizmie. Zrozumienie różnic ADME jest podstawą do zrozumienia aspektów stosowania leków w populacji pediatrycznej (Tabela 2.).

Wchłanianie

Wiedza na temat procesu wchłaniania u dzieci jest niewielka ze względu na ograniczoną liczbę badań klinicznych przeprowadzanych w grupie pediatrycznej. Wiadomo jednak, że może on przebiegać inaczej niż u dorosłych, chociażby ze względu na krótszy czas pasażu jelitowego u dzieci, który wpływa na rozpuszczanie leku. Z tego powodu ilość wchłoniętego leku u dzieci jest mniejsza, zwłaszcza w przypadku postaci leków o podtrzymanym uwalnianiu (ang. sustained release – SR) lub słabo rozpuszczalnych cząsteczek.