Probiotyki i prebiotyki w zespole jelita drażliwego (IBS)

Dostępne w Polsce szczepy stosowane w IBS i ich skuteczność

Spośród szczepów i mieszanek dostępnych w Polsce najwięcej badań pod kątem stosowania w IBS poświęcono Bifidobacterium infantis, Lactobacillus plantarum 299v, drożdżakom Saccharomyces boulardii oraz mieszance VSL#3 zawierającej szczepy Streptococcus thermophilus DSM24731, Bifidobacterium longum DSM24736, Bifidobacterium breve DSM24732, Bifidobacterium infantis DSM24737, Lactobacillus acidophilus DSM24735, Lactobacillus plantarum DSM24730, Lactobacillus paracasei DSM24733 oraz Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus DSM24734.

Bifidobacterium infantis 35624

W metaanalizie z 2017 roku podsumowano dotychczasowe badania kliniczne dotyczące skuteczności szczepu B. infantis 35624 u pacjentów z IBS. Wykazano, że preparaty wieloszczepowe, w których B. infantis występuje jako jeden ze składników, mogą okazać się skuteczne w zmniejszaniu nasilenia bólu brzucha, uczucia pełności i wzdęć, natomiast skuteczność stosowania szczepu B. infantis 35624 w preparatach jednoskładnikowych wymaga nadal potwierdzenia.

Lactobacillus plantarum 299v

W badaniu klinicznym z randomizacją z 2012 roku potwierdzono skuteczność szczepu L. plantarum 299v w łagodzeniu nasilenia i częstości bólu brzucha oraz wzdęć u pacjentów z IBS.

W badaniu stosowano porcję 1010 CFU, a probiotyk podawano przez 4 tygodnie, jednak późniejsze badanie z randomizacją z 2014 roku, w którym podawano probiotyk w ilości 5 × 109 CFU przez 8 tygodni, nie wykazało żadnych korzyści stosowania szczepu L. plantarum 299v w porównaniu z grupą kontrolną.

VSL#3

Pojedyncze badania kliniczne wskazują na skuteczność mieszanki VSL#3 w zmniejszaniu dyskomfortu i bólu brzucha u pacjentów z IBS, w tym dzieci. W metaanalizie z 2018 roku wykazano natomiast, że stosowanie probiotyków zawierających w składzie VSL#3 może poprawiać ogólny stan pacjenta, ale nie potwierdzono korzystnego wpływu na poszczególne objawy takie jak wzdęcia czy ból brzucha. W badaniach włączonych do metaanalizy mieszankę VSL#3 stosowano w ilości 450–900 × 109 CFU przez 4–8 tygodni.

Saccharomyces boulardii

W badaniu klinicznym z randomizacją stosowanie preparatu zawierającego S. boulardii w dawce 200 mg 2 razy dziennie przez 30 dni wiązało się ze zmniejszeniem bólu brzucha oraz poprawą częstości wypróżnień i konsystencji stolca u pacjentów z biegunkową postacią IBS. W innym badaniu z randomizacją potwierdzono wpływ S. boulardii na poprawę jakości życia u pacjentów z biegunkową i mieszaną postacią IBS.

Lactobacillus rhamnosus GG

U dzieci z zaburzeniami czynnościowymi jelit skuteczne mogą być preparaty zawierające szczep L. rhamnosus GG. W metaanalizie badań z randomizacją z udziałem dzieci w wieku 5–17 lat wykazano, że przyjmowanie LGG w dawce 1–3 × 109 CFU 2 razy dziennie przez 4–8 tygodni zmniejsza nasilenie i częstość bólów brzucha związanych z IBS.

Znaczenie prebiotyków w IBS

Wnioski z metaanalizy badań z randomizacją z 2019 roku wskazują, że stosowanie prebiotyków nie wpływa na poprawę jakości życia pacjentów z IBS i nie powoduje zmniejszenia objawów IBS. Zwrócono jednak uwagę, że przyjmowanie prebiotyków może zwiększać w jelicie ilość bakterii z rodzaju Bifidobacterium i tym samym przyczyniać się do przywrócenia równowagi mikrobioty jelitowej. W innych metaanalizach i przeglądach systematycznych wnioski na temat skuteczności prebiotyków w IBS nie były formułowane ze względu na niewystarczającą liczbę badań.

Stosunek korzyści do ryzyka

Choć brakuje ostatecznych dowodów potwierdzających skuteczność probiotyków w IBS, zastosowanie preparatów zawierających szczepy Bifidobacterium infantis 35624, Lactobacillus plantarum 299v, drożdżaki Saccharomyces boulardii lub mieszankę VSL#3 może poprawić ogólny stan pacjenta, zmniejszyć nasilenie i częstotliwość bólu brzucha i wzdęć lub poprawić częstość wypróżnień. Biorąc pod uwagę potencjalne korzyści, jak również dobry profil bezpieczeństwa probiotyków, można polecić je pacjentowi z IBS jako wspomaganie leczenia. Trzeba jednak pamiętać, żeby nie zalecać stosowania dłuższego niż 8 tygodni, ponieważ długoterminowe efekty probiotykoterapii w IBS nie są znane.

Źródło:
Tuszyński, P.K. (red). Probiotyki i prebiotyki. Kompendium wiedzy dla farmaceutów i lekarzy. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020.