Profilaktyka zdrowia: zadania dla farmaceuty

Opieka farmaceutyczna bądź usługi farmaceutyczne to działania obejmujące optymalizację farmakoterapii poprzez podstawowe, zaawansowane i rozszerzone usługi farmaceutyczne wchodzące w skład programów opieki farmaceutycznej oraz indywidualne porady farmaceuty, których celem jest przekazanie pacjentom informacji na temat właściwego stosowania leków. Są one nakierowane na indywidualne potrzeby pacjenta i służą optymalizacji farmakoterapii.

Istotna, choć wciąż niezbyt popularna, jest kwestia pełniejszego wykorzystania potencjału farmaceuty w promowaniu działań z obszaru zdrowia publicznego, w tym promocji zachowań prozdrowotnych oraz profilaktyki.

Promocja zdrowia i profilaktyka – to działania prowadzące do zachowania, zwiększenia i przywrócenia zdrowia. Aktywna ich realizacja sprzyja redukcji istniejących różnic w poziomie zdrowia, a także zapewnieniu jednakowej dla wszystkich dostępności opieki zdrowotnej i tym samym możliwości podtrzymywania zdrowia. Oznacza to zapewnienie społeczeństwu sprzyjających warunków środowiskowych, dostępu do informacji, kształtowania praktycznych umiejętności życiowych, a także stwarzanie dogodnych warunków dla podejmowania właściwych decyzji zdrowotnych.

Wykorzystując unikalną pozycję farmaceuty jako ogniwa w systemie ochrony zdrowia oraz dla zwiększenia prestiżu społecznego zawodu, należy bardziej zaangażować apteki w działania z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia. Dotychczasowe działania w tym zakresie w Polsce często odbywały się z pominięciem aptek w tych aktywnościach. Niestety także w tradycyjnym kształceniu czy wykonywaniu zawodu zagadnienia te były często pomijane. O istocie roli farmaceutów w profilaktyce i promocji zdrowia mówi wiele dokumentów, m.in. sprawozdanie Grupy WHO „Rola farmaceuty w Systemie Opieki Zdrowotnej”, w którym czytamy: „aptekarz może uczestniczyć w lokalnych, krajowych kampaniach zdrowotnych w szerokim zakresie tematów o problematyce zdrowotnej oraz zagadnień związanych z planowaniem rodziny. Może też brać udział w kampaniach zapobiegających chorobom”. Czynne uczestnictwo farmaceutów w problematyce związanej z profilaktyką i promocją zdrowia określają również sprawozdanie oraz zalecenia spotkania Grupy Roboczej WHO „Rola farmaceuty w Aptece Otwartej i Szpitalnej w Europejskim Systemie Opieki Zdrowotnej”. Farmaceuci powinni uczestniczyć w działaniach propagujących zdrowy styl życia i zapobiegać chorobom, m.in. angażując się w badania przesiewowe, takie jak: pomiar ciśnienia krwi lub pomiar stężenia glukozy we krwi. Zalecenia wskazują, aby farmaceuta wnosił swój wkład w propagowanie zdrowego stylu życia wśród ogółu społeczeństwa i brał czynny udział w zapobieganiu chorobom i w masowych badaniach przesiewowych.

Ostatnio prowadzone badania wykazały, że interwencje farmaceutów w znacznym stopniu są akceptowane przez całe środowisko medyczne. Interwencje farmaceutyczne zostały zaakceptowane i uwzględnione w praktyce klinicznej. Interwencje te były odpowiedzią na zidentyfikowane podczas przeglądów lekowych problemy, do których zaliczyć można działania niepożądane wywoływane przez leki, zażywanie subterapeutycznej dawki czy stosowanie leku mimo znaczących przeciwwskazań.

Poniżej przedstawiam kilka przykładów aktywności farmaceutów w działaniach z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia.