Receptura na świecie

Nowelizacja ustawy refundacyjnej wnosi rewolucyjne zmiany w odpłatności za leki recepturowe. Konsekwencje tych reform mogą być bardzo znaczące dla przyszłości receptury w Polsce. W jakim kierunku pójdziemy i jak będziemy zapewniać pacjentowi lek „robiony”? Najbliższy czas pokaże. A już dzisiaj przyjrzyjmy się, jakie rozwiązania przyjęto w innych krajach – może znajdziemy tam inspirację i cenne wskazówki?

Stany Zjednoczone: Connecticut, Nowy Jork

– W aptekach ogólnodostępnych spotykamy się z tak zwanym simple compounding, do którego zalicza się przygotowanie zawiesiny antybiotyku – mówi mgr farm. Arkadiusz Stobierski, pracujący obecnie w aptece onkologicznej w szpitalu Yale w New Haven, Connecticut. – Wbrew pozorom sporządzenie zawiesiny antybiotyku nie jest takie proste, szczególnie gdy trzeba to zrobić pierwszy raz w życiu. Farmaceuta bierze odpowiedzialność za wydany lek, więc musi być pewny, że został wykonany prawidłowo i jest gotowy do podania z właściwym dawkowaniem. Nie możemy tutaj polegać na pacjencie i jego umiejętnościach – podkreśla Arkadiusz. Oprócz znanych w Polsce zawiesin antybiotyków w USA spotkamy się również z innymi substancjami i postaciami leku sporządzanymi przez farmaceutę z gotowych fabrycznych zestawów. – Kiedy pracowałem w aptece ogólnodostępnej, popularnymi preparatami sporządzanymi właśnie z zestawów były leki na trądzik: żele zawierające klindamycynę lub erytromycynę i nadtlenek benzoilu. W opakowaniach zestawów, oprócz podłoża i substancji czynnych: nadtlenku benzoilu i antybiotyku w fiolce do rozpuszczenia, mamy do dyspozycji szpatułkę do połączenia substancji czynnych z podłożem. Po rozpuszczeniu antybiotyku roztwór miesza się z podłożem, a opakowanie zaopatruje się naklejką z instrukcjami, jak stosować lek – dodaje Arek.

Gotowe zestawy leków na potrzeby simple compounding dostępne są również jako tzw. compounding kit i produkowane są przez specjalizujące się w tym firmy. Mają na celu uproszczenie procesu przygotowania leku przez farmaceutę bez konieczności posiadania wydzielonego pomieszczenia i utensyliów recepturowych. Wśród leków oferowanych jako compounding kit odnajdujemy między innymi: różne płukanki do jamy ustnej, zawiesinę lanzoprazolu lub metronidazolu, a także zestaw do przygotowania globulek z progesteronem.

Znacznie bardziej złożone czynności związane z przygotowywaniem leków robionych przejęły apteki specjalizujące się w recepturze, tzw. Compounding Pharmacy. Najczęściej funkcjonują one jako apteki ogólnodostępne i wśród różnych usług w ofercie zapewniają również pacjentom dostępność do leków recepturowych. Jak czytamy na stronie przykładowej Compounding Pharmacy z Hamden, w aptece w zakresie receptury pacjent może liczyć na przygotowanie leków i dostosowanie do jego potrzeb już w najbardziej podstawowym zakresie. Przykładami może tutaj być smak leku (apteka oferuje 40 kompozycji smakowych) oraz (w porozumieniu z lekarzem) dobór i wykonanie leków opartych na naturalnych surowcach, jako alternatywa dla leczenia „syntetykami” (w tym również przygotowanie biozgodnej hormonalnej terapii zastępczej). Odnajdujemy także ofertę dla pacjentów z autyzmem, dla których leki również powinny być dostosowane do diety (bez dodatku cukrów, barwników, konserwantów, glutenu, kazeiny, soi). Poza tym apteka przygotowuje leki dermatologiczne, stomatologiczne, przeciwbólowe i weterynaryjne – postaci leku i dawki „skrojone na miarę” potrzeb pacjenta.

Oprócz ogólnodostępnych Compounding Pharmacies funkcjonują również apteki, które zajmują się wyłącznie wytwarzaniem leków robionych i działają wysyłkowo. Przykładem może tu być Mega Aid Compounding Pharmacy. W ofercie odnajdujemy m.in. recepturowe leki stosowane w terapii: zapalenia stawów, neuralgii, grzybicy, zaburzonej pigmentacji skóry, hemoroidów czy chorób związanych z wypadaniem włosów. – Warto dodać, że apteki nie poprzestają na wykonaniu leku, ale mają dostęp do historii medycznej pacjenta i dokonują klinicznej oceny bezpieczeństwa stosowania zaleconego leku, są również w kontakcie z lekarzem i zamieniają lek w razie potrzeby na inny – podsumowuje magister Stobierski.

Australia

Receptura w Australii pod względem dostępności leku robionego dla pacjenta wygląda podobnie jak w Stanach Zjednoczonych, o czym dowiadujemy się z relacji mgr. farm Katarzyny Gutarowskiej, pracującej obecnie w aptece więziennej w Perth w Australii Zachodniej.

– W aptece sieciowej, w której pracowałam, recepty na leki robione pojawiały się bardzo rzadko, były to głównie recepty od dermatologów na proste maści. Simple compounding u nas jest ograniczone do zrobienia kremu lub maści z bazy i kwasu salicylowego lub innych bardzo prostych receptur (2–3-składnikowych). Do takich czynności nie potrzebujemy osobnego pomieszczenia – wystarczy wydzielić mały kawałek blatu koło zlewu. Zwykłą maść w aptece można ukręcić na czystym kawałku szyby przy użyciu szpatułki podobnej do tej do nakładania kremu na tort – mówi Katarzyna.

Bardziej złożone leki robione zapewniają pacjentom Compounding Pharmacies. Wachlarz usług takich aptek bywa niekiedy dużo szerszy niż samo wykonanie leku. W ofercie Oxford Compounding z Perth w Zachodniej Australii obok leków recepturowych niesterylnych odnajdujemy również recepturę sterylną, obejmującą iniekcje, leki oczne i jałowe leki weterynaryjne. Oxford Compounding zapewnia ponadto współpracę w zakresie badań klinicznych.

– Oprócz Oxford Compounding zajmującej się wyłącznie lekami recepturowymi, w moim mieście jest też apteka Matilda Bay Pharmacy, gdzie można zakupić leki gotowe, artykuły apteczne, leki robione, poza tym apteka oferuje różnorakie usługi zdrowotne świadczone dla pacjentów w domu, w tym również zapewnienie chemioterapii i innych specjalistycznych produktów infuzyjnych – dodaje Kasia.