Stres w aptece. Jak farmaceuci radzą sobie z trudnymi sytuacjami w miejscu pracy?

Badanie: jak farmaceuci reagują na stres?

W lipcu 2021 roku przeprowadzono szerokie badanie ankietowe obejmujące 500 pracowników aptek, w tym kierowników, magistrów farmacji i techników farmaceutycznych. Kwestionariusz badawczy wypełniło ok. 87% kobiet i ok. 13% mężczyzn z 16 województw. Ponad połowa ankietowanych mieściła się w przedziale 26–35 lat i miała staż pracy do 10 lat.

Do zbadania zjawiska wykorzystano dwa testy psychologiczne: PSS-10 i mini-COPE. Pierwszy z nich pozwala określić stopień odczuwanego stresu w 10-stopniowej skali, z kolei mini-COPE pozwala na określenie preferowanych strategii radzenia sobie z stresem.

W teście PSS-10 osiągnięto średnią wartość 22,13 pkt, co odpowiada granicy 7–8 stopnia (tzw. stentu) w 10-stopniowej skali i odpowiada wysokiej wartości odczuwanego stresu. Zaobserwowano wyższy wynik w grupie kobiet niż mężczyzn. Ciekawe jest, że średni wynik testu był najwyższy w grupie wiekowej 45+. Biorąc pod uwagę analizę pod względem województw, można wysunąć wniosek, że największy stopień odczuwania stresu notuje się w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim i warmińsko-mazurskim, najmniejszy natomiast w województwach: podlaskim i podkarpackim. Zgodnie z tegorocznym raportem płac to właśnie w województwach lubuskim i zachodniopomorskim notuje się najwyższe zarobki w przeliczeniu na magistra farmacji w mieście wojewódzkim.

Wyniki mini-COPE zdają się sugerować, że w największym stopniu pracownicy aptek aktywnie radzą sobie ze stresem oraz najrzadziej używają strategii opartych na zaprzeczaniu i zażywaniu substancji psychoaktywnych. Po przeanalizowaniu strategii dla poszczególnych funkcji pełnionych w aptece zauważono, że technicy farmaceutyczni zdecydowanie częściej wykazują tendencje do obwiniania siebie i wyładowywania niż magistrzy i kierownicy. Dla kierownika apteki najbardziej charakterystycznymi strategiami były: aktywne radzenie sobie, planowanie oraz akceptacja. Wśród osób z wynikiem PSS10 > 25 pkt stwierdzono większą tendencję do zaprzestania działań i obwiniania siebie. Pokazuje to wysoką potrzebę rozwoju umiejętności miękkich u pracowników ze szczególnym naciskiem na radzenie sobie z stresem.

Problem wysokiego poziomu stresu zawodowego w aptece dotyczy całego przedsiębiorstwa, ale pojedynczy pracownik również może poczynić kroki, aby zmniejszyć oddziaływanie bodźców stresowych, a tym samym zniwelować negatywne skutki stresu. Do działań mających na celu rozładowanie stresu zaliczamy: stosowanie relaksacji, modyfikacje stylu życia, zwłaszcza w zakresie snu, diety i aktywności fizycznej, możliwie jednoznaczne określenie granic i zmniejszenie liczby obowiązków do optymalnej. Ważny jest także rozwój asertywności i zdolności organizacji pracy.

Pomimo posiadania zwalidowanych narzędzi do pomiaru stresu w grupie zawodowej farmaceutów i innych pracowników aptek wciąż konieczna jest dalsza analiza tego zjawiska, pozwalająca opracować konkretne wytyczne zarządzania stresem w aptece.

Artykuł omawia wyniki badania przeprowadzonego przez autora pod kierownictwem prof. dr hab. n. farm. Pawła Olczyka z Zakładu Farmacji Aptecznej SUM i dr n. farm. Piotra Brukiewicza z SIA. Autor jest magistrem farmacji stażystą, realizuje aktualnie 6-miesięczną praktykę zawodową.