Wróć
Zastosowanie leku recepturowego w terapii popromiennego zapalenia skóry. Preparaty o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwdrobnoustrojowym
- Hydrokortyzon (Hydrocortisonum, Locoid, Hydrocortison, Kortyzol, Hydrokortyzon; wykaz B, FP XII) jest najczęściej wykorzystywanym mGKS w recepturze aptecznej. Zewnętrznie stosowany jest w postaci kremu, maści czy zawiesiny w stężeniu 0,25–2,5% [11]. Jako surowiec pro receptura dostępny jest hydrokortyzon (FP XII wyróżnia również octan hydrokortyzonu) [11]. Mechanizm działania substancji polega na hamowaniu syntezy leukotrienów, prostaglandyn i cytokin oraz wydzielania histaminy. Hydrokortyzon należy do leków steroidowych o aktywności przeciwzapalnej, przeciwświądowej i przeciwobrzękowej. Poprzez hamowanie działania hialuronidazy zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych. Substancja ta często wybierana jest jako miejscowy środek przeciwzapalny ze względu na swoje relatywnie łagodne działanie [5, 8, 11].
- Prednizolon (Prednisolonum, Encortolon, Dehydrohydrocortisonum; wykaz B, FP XII) wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwświądowe [11]. Hamuje uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej (prostaglandyn i leukotrienów) oraz rozszerzanie naczyń włosowatych, zatrzymując napływ leukocytów do miejsca stanu zapalnego i zmniejszając obrzęk. Siła jego działania przeciwzapalnego jest 4–5 razy większa w porównaniu z hydrokortyzonem (5 mg prednizolonu odpowiada działaniu 20 mg hydrokortyzonu) [8, 10]. Stosowany jest zewnętrznie w stężeniu 0,25–0,5%. Surowiec wykazuje trwałość w zakresie pH 3–7. Powinien być przechowywany w hermetycznie zamykanym pojemniku bez dostępu światła [7, 11]. W Tabeli 2 przedstawiono przykłady preparatów wykazujących działanie przeciwzapalne stosowanych na skórę poddawaną radioterapii.
- Ichtammol (Ichthammol, Ichthammolum, Ichtyolum, Ichtyol, Ammonii bituminosulfonas; wykaz B, FP XII) jest to gęsta, czarno-brunatna ciecz, która miesza się z wodą (1:10) i z glicerolem (1:9), a także tworzy jednorodne mieszaniny z lanoliną, wazeliną i euceryną [5, 7, 11]. Naturalny ichtiol otrzymywany był przez destylację łupków bitumicznych i sulfonowanie destylatu, jednak obecnie stosowany jest sulfobituminian amonowy pozyskiwany syntetycznie – powstaje przez sulfonowanie oleju z łupków i zobojętnianie wodorotlenkiem amonowym. W swoim składzie zawiera węglowodory, amoniak, siarkę związaną organicznie oraz w postaci siarczanów. Wykazuje działanie silnie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, ściągające (jest inhibitorem cyklooksygenazy, powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, poprawia krążenie, zmniejsza ból), odkażające i bakteriostatyczne, a także przyspiesza gojenie ran [5, 7, 8]. Stosowany jest zewnętrznie do przemywań w stężeniu 1–5%, na skórę w stężeniu 2–15%, a w postaci maści – w stężeniu 10–15% [11]. Należy pamiętać, że substancja wykazuje niezgodności farmaceutyczne, m.in. powoduje rozkład hydrokortyzonu i antybiotyków ze względu na swoje zasadowe pH, a stosowanie jej jednocześnie z azotanem srebra powoduje wydzielenie amoniaku [14].
Powiązane artykuły
