Elektrolity – warto pamiętać nie tylko latem

Elektrolity odpowiadają za kontrolę objętości płynów pozakomórkowych, kurczliwość mięśni, w tym serca, jak również biorą udział w przewodzeniu impulsów nerwowych. W grupie składników mineralnych zaliczanych do elektrolitów są m.in. sód, potas, magnez, wapń (kationy), jak również chlorki, fosforany czy wodorowęglany (aniony). Ich homeostaza jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, gdyż warunkuje utrzymanie bilansu wodno-elektrolitowego oraz równowagi kwasowo-zasadowej.

Najbardziej narażeni na ich niedobór jesteśmy w okresie letnim za sprawą wysokich temperatur, a co za tym idzie – zwiększonego wydzielania potu przez gruczoły potowe. Człowiek traci wodę również transdermalnie oraz podczas procesu oddychania – szacuje się, że taka niewyczuwalna utrata wody to nawet 400 ml w przypadku dorosłego człowieka bez chorób współistniejących. Odpowiednie nawodnienie jest więc kluczowym elementem w celu uniknięcia niedoborów elektrolitów. Te mogą wystąpić nie tylko latem, lecz także podczas długotrwałego wysiłku fizycznego, po spożyciu alkoholu czy też w wyniku wymiotów, biegunki lub nieodpowiedniego odżywienia organizmu, również w przebiegu wielu chorób.

Objawami, z którymi często zgłaszają się pacjenci do aptek, są m.in. ogólne osłabienie, zawroty głowy, drżenie mięśni, obrzęki, jak również problemy z prawidłowym wypróżnianiem. Przy poważniejszych niedoborach może dochodzić do zaburzeń rytmu serca oraz nieprawidłowości przy pomiarze ciśnienia krwi. Osobom podejrzewającym u siebie duże niedobory elektrolitowe warto polecić wykonanie jonogramu, który pozwoli ocenić, czy i których jonów w organizmie pacjenta występuje zbyt mała ilość.

W celu sprawnego uzupełnienia większych niedoborów elektrolitowych pacjenci często sięgają po preparaty dostępne w aptekach ze względu na wygodną formę podania i jej łatwe przygotowanie (tabletki musujące lub proszki do rozpuszczenia w wodzie). Zawierają one w swoim składzie najczęściej glukozę oraz składniki mineralne. Szczególną grupą pacjentów są diabetycy, u których wypicie elektrolitów zawierających w składzie cukier mogłoby poskutkować hiperglikemią – dla tej grupy istnieje więc osobna grupa preparatów z elektrolitami bez dodatku cukrów. Innym składem charakteryzują się również elektrolity dla dzieci i seniorów, dostosowane pod potrzeby każdej z tych grup wiekowych – ważne jest więc dopasowanie produktu pod konkretnego pacjenta. Wybór na rynku farmaceutycznym jest bardzo duży, dostosowany nie tylko pod kątem składu, ale również smaku dla tych najbardziej wymagających.

Zdrowy dorosły powinien wypijać ok. 2 litrów wody dziennie, a w czasie wysokich temperatur oraz uprawiania wysiłku fizycznego nawet 4–5 litrów dziennie. Przy okazji okresu letniego warto edukować pacjentów, przede wszystkim osoby starsze, które często mają problemy z apetytem oraz zmniejszonym odczuwaniem pragnienia, aby odpowiednio się nawadniali. Jest to szczególnie ważne podczas długotrwałych upałów, kiedy utrata wody wraz ze składnikami mineralnymi jest największa.

Źródła:
https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/elektrolity-na-lato/, stan z dnia 24.07.2024.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544219/, stan z dnia 24.07.2024.
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99724,jonogram-badanie-stezenia-elektrolitow-we-krwi, stan z dnia 24.07.2024.
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/pij-wiecej-wody, stan z dnia 24.07.2024.