Farmaceuta w Afryce, czyli farmacja oczami studentów z Tunezji
Czy w Tunezji funkcjonuje ziołolecznictwo?
Emna: Jest praktykowane od dawna przez farmaceutów w aptekach, niektórzy z nich są znani jako mistrzowie tej dziedziny. Na studiach również dużo mówi się o roślinach – czy to na botanice, czy na farmakognozji, gdzie wydobywamy substancje czynne z różnych części roślin, kierując się monografiami farmakopealnymi.
Azza: Ziołolecznictwo jest częścią tradycji i kultury. Obecnie lekarze specjalizujący się w fitoterapii stają się coraz bardziej popularni.
Khalil: Jako farmaceuci jesteśmy prawdziwymi ekspertami w tym zakresie. Studiujemy fitoterapię jako przedmiot na V roku. Leki ziołowe są przepisywane przez lekarzy do przygotowania przez farmaceutę w aptece. Wielu pacjentów w naszym kraju regularnie stosuje fitoterapię i uważa ją za korzystną dla zdrowia.
Czy w Tunezji popularne jest wykonywanie leków recepturowych w aptekach?
Emna: Leki recepturowe nadal istnieją w aptekach, choć przyznam, że większość recept możemy zrealizować, korzystając z leków gotowych. W ostatnich latach rozwinęła się jednak sytuacja, jeśli chodzi o recepty fitoterapeutyczne wypisywane przez farmaceutów, którzy specjalizują się w ziołolecznictwie.
Azza: Tunezyjczycy coraz częściej poddają się kuracjom ziołowym. To właśnie one są najpopularniejsze, jeśli chodzi o recepturę w naszych aptekach. Dzięki nim wzrasta również liczba wydawanych leków w ogóle – pacjent dokupi w aptece coś „na zaś”.
Khalil: Fitoterapia jest szeroko stosowana ze względu na jej dostępność, przystępność cenową i pozytywne postrzeganie przez tutejszą ludność.
Czy w Tunezji sprawowana jest opieka farmaceutyczna? Jeśli tak, w jakim zakresie i gdzie się ona odbywa? W Polsce jest to temat rozwojowy.
Emna: Jeśli chodzi o doradztwo farmaceutyczne, nie jest ono jeszcze dostępne dla każdego pacjenta. W aptece ogólnodostępnej nie sprawdzamy wszystkich leków przyjmowanych przez pacjenta pod kątem ich wzajemnych oddziaływań; robimy to przy okazji przepisania przez lekarza nowych leków, których pacjent jeszcze nie zaczął stosować. Zadajemy wówczas pacjentowi pytania, aby sprawdzić, czy jest świadomy interakcji danego leku z innymi preparatami, o których powinien wspomnieć lekarz. Jeśli nie, farmaceuta ma obowiązek szczegółowo wyjaśnić działanie leku i ewentualnych interakcji. Z reguły pacjenci są bardziej śmiali, by pytać o takie kwestie właśnie farmaceutów.
Azza: Farmaceuta w Tunezji jest prawnie zobowiązany do udzielania fachowych porad pacjentom, którzy o to poproszą. Personel w aptece może wykonywać iniekcje i inne podstawowe zabiegi pielęgniarskie.
Khalil: Nie we wszystkich szpitalach znajdują się apteki szpitalne. W niektórych placówkach farmaceuta pracuje na oddziałach, zatwierdza recepty, dostosowuje dawki i zapewnia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Ściśle współpracuje z lekarzem prowadzącym w celu utrzymania dobrej komunikacji i właściwej obserwacji pacjenta. W szpitalach, w których nie jest zatrudniony żaden farmaceuta, jego rolę przejmuje lekarz.
W aptekach ogólnodostępnych farmaceuta pozostaje głównym doradcą medycznym, do którego wszyscy zwracają się po poradę, ponieważ wiedzą, że jest do tego doskonale przeszkolony. Pomaga to wielu pacjentom uniknąć płacenia za konsultacje lekarskie. Należy jednak pamiętać, że w Tunezji nadal nie możemy przepisywać leków na receptę, takich jak antybiotyki, kortykosteroidy itd. To pozostaje wyłącznie w gestii lekarzy.
Czy farmaceuci w Tunezji mogą wykonywać w aptekach takie usługi jak pomiar glukozy czy ciśnienia krwi?
Emna, Azza, Khalil: Tak, w większości aptek ogólnodostępnych każdy pacjent może skorzystać z takich usług.
Czy pacjenci sami o nie pytają, są przyzwyczajeni, że farmaceuta może je wykonać?
Emna: Tak, zdarza się, że pacjenci sami proszą o wykonanie takich usług. W przypadku ciśnienia krwi nie możemy dokładnie interpretować wyniku, a jedynie nakierować na wizytę u lekarza, jeśli będzie odbiegał od norm. Pacjenci częściej przychodzą z prośbą o wykonanie tego typu usług w mniejszych miastach. Ponadto pacjenci, którzy na co dzień muszą mierzyć poziom glukozy, wolą kupić swoje urządzenie pomiarowe.
Azza: W aptece, w której odbywałam praktyki, nie zgłosił się żaden pacjent chętny na wykonanie tych usług. Myślę, że dużo zależy od miejsca, a może i regionu.
Khalil: Jeśli apteka w pobliżu domu pacjenta wykonuje takie usługi, jest to wielkie udogodnienie. Pacjent sam przychodzi specjalnie po to, by z nich skorzystać. Nie musi wtedy ani czekać w kolejce do przychodni, ani kupować własnego sprzętu.
Jakie są w Tunezji możliwości pracy dla farmaceuty?
Emna: W sektorze prywatnym farmaceuta znajdzie pracę w aptece, w różnych działach firm farmaceutycznych, w produkcji leków, laboratorium biologicznym (wtedy konieczne jest zdanie testu i studiowanie przez okres kolejnych 4 lat, aby zostać specjalistą biologiem), w prywatnych klinikach, jako przedstawiciel medyczny lub handlowy. Jeśli zaś chodzi o sektor publiczny, można kontynuować swoją karierę w szpitalu, w Ministerstwie Zdrowia Publicznego jako inspektor farmaceutyczny bądź też w Narodowym Funduszu Ubezpieczeń Zdrowotnych. Można również znaleźć pracę w PCT – Centralnej Aptece w Tunezji, która zajmuje się wyłącznie importem leków, szczepionek oraz surowic i dostarcza produkty lecznicze do publicznych placówek służby zdrowia.
Azza: Najlepszą rzeczą w studiowaniu naszego kierunku jest właśnie to, jak różnorodne możliwości zatrudnienia daje. Farmacja to nie tylko apteka.
Khalil: Posiadanie własnej apteki nie jest proste ze względu na długą listę osób oczekujących na pozwolenie oraz wysokie koszty związane z zakupem. Istnieją jednak możliwości, takie jak praca w czyjejś aptece, w przemyśle czy też w laboratorium biologicznym. Nie można również zapomnieć o ważnej roli farmaceutów w szpitalach.
Czy wynagrodzenie farmaceutów w Tunezji jest satysfakcjonujące i odpowiednie do odpowiedzialności i wykonywanych obowiązków?
Emna: W sektorze publicznym zależy to od tytułu zawodowego (magister, doktor, profesor). Kryzys ekonomiczny wpływa na wszystkie sektory, uważam jednak, że nadal pensje są satysfakcjonujące. Jeśli chodzi o sektor prywatny, wynagrodzenie farmaceutów w aptekach jest znacznie wyższe niż pensje pracowników bez tytułu magistra bądź doktora farmacji. W mojej opinii nie jest to taka różnica, jakiej farmaceuci by oczekiwali. Jeśli zaś chodzi o przemysł, pensje zależą od stażu pracy; od samego początku są wyższe niż wynagrodzenia farmaceutów w aptekach.
Azza: Tak, nawet początkujący farmaceuta może liczyć na dobre wynagrodzenie.
Khalil: Farmaceuci pracujący w przemyśle mogą z reguły liczyć na dobrą pensję, która wzrasta wraz ze zdobywanym doświadczeniem. Właściciel apteki będzie miał oczywiście bardzo dobre wynagrodzenie, a farmaceuci w niej zatrudnieni mogą liczyć na pensję, która zapewni im godne życie. Jeśli zaś chodzi o karierę szpitalno-uniwersytecką, pensja również jest zadowalająca.
Gdzie chcielibyście pracować po ukończeniu studiów?
Emna: Jestem bardziej zainteresowana dziedziną przemysłową, dlatego też na IV roku studiów wybrałam przedmioty fakultatywne związane z przemysłem. Jeszcze nie jestem pewna, czy wybiorę studia podyplomowe z farmakoekonomiki czy z kosmetologii – są to na ten moment dwa obszary, w których widzę siebie w przyszłości.
Azza: Zastanawiam się, czy od razu chcę rozpocząć pracę, czy jednak kontynuować studia, a może przystąpić do egzaminu rezydenckiego. Wybrałam specjalizację w przemyśle i mam nadzieję, że staż zawodowy w kilku miejscach pomoże mi podjąć decyzję.
Khalil: Jak już wcześniej wspomniałem, pasjonuje mnie świat biologii i po ukończeniu studiów mam zamiar kontynuować swoją przygodę z nauką, aby zostać specjalistą biologiem.
