Leki przeciwalergiczne i szczególne grupy pacjentów

Mechanizm działania leków przeciwhistaminowych

W 1957 roku Daniel Bovet otrzymał Nagrodę Nobla za badania nad blokowaniem odpowiedzi na aminy biogenne, w tym na histaminę. Jej obecność odnotowano praktycznie we wszystkich tkankach. Podstawowym źródłem i magazynem histaminy są komórki tuczne (mastocyty) i bazofile (granulocyty zasadochłonne). Badania wykazały, że działanie histaminy powstaje na skutek pobudzenia 4 podtypów receptorów histaminowych (H1, H2, H3 i H4). Receptory H1 występują w ośrodkowym układzie nerwowym, układzie oddechowym, pokarmowym, skórze, drogach moczowych, a także na komórkach układu immunologicznego. To właśnie ten podtyp receptorów histaminowych odwracalnie i konkurencyjnie blokująeki przeciwhistaminowe. Działają jak „odwróceni agoniści”. Wykazują powinowactwo do nieaktywnej formy receptora histaminy H1 i w ten sposób stabilizują receptor w stanie jego inaktywacji. Receptor, pomimo obecności histaminy – naturalnego agonisty, nie ulega pobudzeniu i nie dochodzi do dalszych etapów przekazywania sygnału. Ze względu na czas odkrycia oraz właściwości wyróżniamy dwie generacje leków przeciwhistaminowych (choć niektórzy autorzy wyodrębniają już nawet trzy). Do pierwszej generacji zaliczamy między innymi: klemastynę, prometazynę czy ketotifen. Pierwsza generacja leków przeciwhistaminowych to bardzo liczna grupa o różnej budowie chemicznej. Blokują one receptory cholinergiczne, jak również receptory serotoninergiczne, dopaminergiczne i adrenergiczne. Te dodatkowe działania są przyczyną różnorodnych działań niepożądanych. Jednym z nich jest nasilona senność.

Do drugiej generacji leków przeciwhistaminowych należą: cetyryzyna, lewocetyryzyna (enancjomer cetyryzyny), loratadyna, desloratadyna (aktywny metabolit loratadyny), feksofenadyna, bilastyna i rupatadyna.

Co warto wiedzieć o lekach przeciwhistaminowych drugiej generacji?

Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji nie przenikają lub słabo przenikają przez barierę krew-mózg, i co bardzo istotne, mają powinowactwo głównie do receptorów H1. Objawy niepożądane ze strony centralnego układu nerwowego występują w tym przypadku znacznie rzadziej (pojawiają się głównie w przypadku znacznej wrażliwości osobniczej). Bardzo wyraźne działanie cholinolityczne, charakterystyczne dla leków I generacji, nie występuje w trakcie stosowania tej grupy leków, dlatego też można je stosować u pacjentów z jaskrą i przerostem gruczołu krokowego. Głównym przeciwwskazaniem do ich stosowania jest nadwrażliwość na te leki. Wskazana jest również duża ostrożność przy stosowaniu leków u pacjentów z wydłużonym odcinkiem QT w EKG.