Opieka farmaceutyczna nad pacjentem z chorobą Hashimoto

Choroba Hashimoto to powszechnie występujące zaburzenie endokrynologiczne o podłożu autoimmunologicznym, będące jedną z przyczyn niedoczynności tarczycy. Zdecydowanie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Jej leczenie obejmuje terapię substytucyjną. Na pierwszej linii kontaktu z pacjentem stoi farmaceuta. Jakie działania powinien podjąć w ramach kompleksowej opieki farmaceutycznej, aby polepszyć jakość życia chorego?

Należy zacząć od samej patogenezy choroby Hashimoto. Za jej przyczynę uznaje się nieprawidłowe działanie układu immunologicznego. Konsekwencją jest autoagresja wobec prawidłowych komórek gruczołu tarczowego, co prowadzi do wystąpienia procesu zapalnego. Wynika on głównie z pobudzenia limfocytów pomocniczych T CD4+, a następnie destrukcji tkanki na skutek nacieku autoreaktywnych limfocytów cytotoksycznych T CD8+. Znaczenie mają także przeciwciała wydzielane przez komórki B, skierowane przeciwko komórkom tarczycy. Predyspozycje genetyczne i środowiskowe (nadmiar jodu, patogeny, niektóre leki itp.) są czynnikami ryzyka wystąpienia choroby [1, 2].

Kiedy podejrzewać niedoczynność tarczycy?

Objawy Hashimoto mogą być początkowo łagodne lub rozwijać się przez lata. Na początku trwania choroby pojawiają się zmiany miejscowe tarczycy – ulega ona zwiększeniu, czyli pojawia się tzw. wole tarczycowe. Duże wole może utrudniać połykanie. Z czasem dochodzi do zmniejszenia gruczołu tarczowego, mogą pojawić się guzki. [MP] Kolejne objawy dotyczą zaburzeń hormonalnych. Co ciekawe, zaraz po wystąpieniu stanu zapalnego, po którym dochodzi do zniszczenia gruczołu tarczowego, obserwowany jest gwałtowny wyrzut hormonów tarczycy do krwiobiegu, objawiający się tymczasowym stanem nadczynności. Jednak przy przejściu w fazę przewlekłą stanu zapalnego u chorych z czasem obserwowany jest podwyższony poziom TSH i obniżony poziom wolnej frakcji hormonów: tyroksyny (fT4) i trijodotyroniny (fT3). Jest to równoznaczne z wystąpieniem stanu niedoczynności tarczycy. Objawy, które towarzyszą wtedy pacjentowi, to m.in. senność, zaburzenie funkcji poznawczych, bradykardia, ciągłe uczucie zimna, wzrost masy ciała, anemia, bezowulacyjne cykle miesiączkowe lub bardzo obfite miesiączki [1, 2]. Inne objawy niedoczynności tarczycy spowodowanej Hashimoto mogą obejmować: przybieranie na wadze, zmęczenie, bladość lub obrzęk twarzy, bóle stawów i mięśni, zaparcia.