Najnowsze leki przeciwcukrzycowe

Dapagliflozyna to bardzo silny, wybiórczy i odwracalny inhibitor kotransportera 2 glukozy zależnego od jonów sodowych (SGLT2). Dapagliflozyna, hamując aktywność SGLT2, zmniejsza zwrotne wchłanianie glukozy w nerkach. W konsekwencji dochodzi do wydalania glukozy z moczem i zmniejszenia jej stężenia we krwi. Lek nie hamuje innych transporterów glukozy i jest >1400-krotnie bardziej selektywny wobec SGLT2 aniżeli wobec SGLT1, będącego głównym transporterem odpowiedzialnym za absorpcję glukozy w jelitach. Lek poprawia kontrolę glikemii na czczo i po posiłku. Wydalanie glukozy następuje po podaniu pierwszej dawki i utrzymuje się przez 24 godziny przerwy między kolejnymi dawkami, jak również przez cały okres leczenia. Podczas leczenia ilość glukozy usuwanej przez nerki zależy od jej stężenia we krwi i stopnia filtracji kłębuszkowej (GFR). Lek nie zaburza prawidłowego endogennego wytwarzania glukozy w odpowiedzi na hipoglikemię i działa niezależnie od insuliny.

Wskazania do stosowania dapagliflozyny obejmują:

• leczenie cukrzycy typu 2 w monoterapii u chorych, u których glikemia nie jest właściwie kontrolowana mimo stosowania diety i ćwiczeń fizycznych oraz u których stosowanie metforminy jest niewłaściwe z powodu nietolerancji;
• leczenie cukrzycy typu 2 w skojarzeniu z innymi lekami zmniejszającymi stężenie glukozy (w tym z insuliną).

Lek można stosować niezależnie od posiłków. Dawka dla osób dorosłych wynosi 10 mg 1 raz dziennie w monoterapii lub leczeniu skojarzonym. W przypadku stosowania w skojarzeniu z insuliną lub pochodnymi sulfonylomocznika należy rozważyć zmniejszenie dawek tych leków.

Podczas stosowania dapagliflozyny najczęściej dochodzi do hipoglikemii, szczególnie u osób stosujących dodatkowo insulinę lub pochodne sulfonylomocznika. Często występują: częstomocz, wielomocz, dysuria, dyslipidemia, zwiększony hematokryt, ból pleców, zapalenie sromu i pochwy, zapalenie żołędzi prącia i powiązane zakażenia narządów płciowych oraz zakażenia układu moczowego. Niezbyt często obserwuje się: niedobór płynów, w tym odwodnienie, hipowolemię lub niedociśnienie, nadmierne pragnienie, zaparcia, nadmierną potliwość, nykturię oraz zwiększenie stężenia kreatyniny i mocznika we krwi. Stosowanie dapagliflozyny może wiązać się z wystąpieniem kwasicy ketonowej.

Kanagliflozyna, hamując aktywność SGLT2, zmniejsza zwrotne wchłanianie glukozy w nerkach oraz zmniejsza próg nerkowy dla glukozy. W konsekwencji dochodzi do wydalania glukozy z moczem i zmniejszenia jej stężenia we krwi w mechanizmie niezależnym od insuliny.

Działanie kanagliflozyny wiąże się z wydatkiem energetycznym i zmniejszeniem masy ciała oraz z diurezą osmotyczną. Zwiększanie diurezy wiąże się ze zmniejszeniem skurczowego ciśnienia tętniczego.

Efekt działania zależy od dawki leku. Podanie kanagliflozyny w dawce 300 mg po posiłku skutkuje większym zmniejszeniem hiperglikemii poposiłkowej niż po zastosowaniu dawki 100 mg. Działanie to wynika z hamowania jelitowego enzymu SGLT1, gdyż kanagliflozyna jest słabym inhibitorem tego enzymu.

Wskazania do stosowania kanagliflozyny obejmują leczenie cukrzycy typu 2 w monoterapii u chorych, u których glikemia nie jest właściwie kontrolowana mimo stosowania diety i ćwiczeń fizycznych oraz u których nie można zastosować metforminy z powodu nietolerancji lub przeciwwskazań. Kanagliflozyna jest także stosowana w leczeniu cukrzycy typu 2 w skojarzeniu z innymi lekami zmniejszającymi stężenie glukozy we krwi (w tym z insuliną), jeśli stosowanie tych leków w połączeniu z dietą i ćwiczeniami fizycznymi nie zapewnia właściwej kontroli glikemii.

Lek należy stosować przed pierwszym posiłkiem. Tabletki należy przyjmować w całości. Początkowo dawka dla dorosłych wynosi 100 mg raz dziennie. W przypadku stosowania w skojarzeniu z insuliną lub lekiem zwiększającym jej wydzielanie (np. pochodną sulfonylomocznika) należy rozważyć zmniejszenie dawek tych leków. W razie potrzeby dawkę leku można zwiększyć do 100 mg/d. U osób z klirensem kreatyniny utrzymującym się <60 ml/min dawkę należy ograniczyć do 100 mg/d, natomiast u osób z klirensem kreatyniny utrzymującym się <45 ml/min leczenie należy przerwać.

Przeprowadzone badania in vitro, w stężeniach większych niż terapeutyczne, wykazały, że lek nie hamuje CYP1A2, 2A6, 2C19, 2D6, 2E1, 2B6, 2C8, 2C9, ani nie indukuje CYP1A2, 2C19, 2B6, 3A4. Kanagliflozyna może zwiększać działanie diuretyków i tym samym zwiększać ryzyko odwodnienia i niedociśnienia. Podczas jednoczesnego stosowania z innymi lekami hipoglikemizującymi może być konieczne zmniejszenie ich dawki. Induktory enzymów (takie jak ziele dziurawca zwyczajnego, ryfampicyna, barbiturany, fenytoina, karbamazepina, rytonawir, efawirenz) mogą zmniejszać ekspozycję na kanagliflozynę i przyczyniać się do zmniejszenia skuteczności leczenia.

Empagliflozyna jest ostatnim lekiem zarejestrowanym w Polsce należącym do grupy inhibitorów SGLT2. Wskazania obejmują monoterapię cukrzycy typu 2 w celu poprawy kontroli glikemii u chorych, u których glikemia nie jest odpowiednio kontrolowana za pomocą diety i ćwiczeń fizycznych i u których stosowanie metforminy nie jest możliwe z powodu jej nietolerancji, oraz leczenie cukrzycy typu 2 w celu poprawy kontroli glikemii w skojarzeniu z innymi lekami hipoglikemizującymi (włącznie z insuliną) w sytuacji, gdy stosowanie innych leków w połączeniu z dietą i ćwiczeniami fizycznymi nie zapewnia odpowiedniej kontroli glikemii. Ponadto lek stosowany jest w leczeniu objawowej przewlekłej niewydolności serca ze zredukowaną frakcją wyrzutową.