Nie taki diabeł straszny, jak go malują (jak wprowadzano opiekę farmaceutyczną)

Teraz my

Resort zdrowia już kolejny raz próbuje wprowadzać opiekę farmaceutyczną w Polsce. Tym razem wygląda na to, że skutecznie. Warunki do wprowadzenia reformy są korzystniejsze niż kiedykolwiek – sprzyjają temu nowoczesne rozwiązania technologiczne oraz zmiana światopoglądowa w branży polegająca na przekierowaniu uwagi na pacjenta (ang. patient-centricity).

Jak podaje firma Deloitte w swoim raporcie „Jak wprowadzić w Polsce opiekę farmaceutyczną” z 2018 roku, polskie społeczeństwo należy do najszybciej starzejących się w Europie [15]. Obecnie osoby w wieku 65+ stanowią 15 proc. polskiego społeczeństwa, podczas gdy średnio w Unii Europejskiej jest to 18 proc. Do 2050 roku polskie społeczeństwo będzie starsze niż przeciętnie w krajach Unii. Konsekwencje finansowe dla publicznego systemu ochrony zdrowia będą ogromne, gdyż wydatki NFZ na jedną osobę w wieku 65+ są trzykrotnie wyższe niż w przypadku młodszych osób. W związku ze wzrostem dochodu na mieszkańca i starzeniem się społeczeństwa już do 2030 roku wydatki te będą musiały wzrosnąć z obecnych 6,3% do około 8% PKB. Według raportu nawet gdyby zwiększyć nakłady publiczne, problemem będzie zbyt mała liczebność personelu medycznego potrzebnego do obsługi chorych. Wykorzystanie farmaceutów i gotowości aptek do świadczenia opieki farmaceutycznej pozwoliłoby wyjść z sytuacji obronną ręką.
W grudniu 2020 roku Ministerstwo Zdrowia przedstawiło dokument „Raport opieka farmaceutyczna. Kompleksowa analiza procesu wdrożenia” stanowiący efekt prac zespołu ds. opieki farmaceutycznej złożonego z przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, Naczelnej Izby Aptekarskiej oraz środowiska akademickiego [16]. Raport ten, dostępny w całości na stronie MZ, definiuje siedem podstawowych elementów opieki farmaceutycznej, które mogą zostać wprowadzone w Polsce: przeglądy lekowe, usługa Nowy Lek, Program Drobne Dolegliwości, kontynuacja recepty, Zintegrowany Program Profilaktyki, program profilaktyki chorób układu krążenia, szczepienia w aptekach. Lista ta może zostać rozszerzona w przyszłości. Apteki będą musiały spełnić wiele wymagań formalnych, lokalowych, technicznych i kadrowych, by projekt mógł zostać wcielony w życie. W raporcie podkreślono, że należy dążyć do objęcia opieką farmaceutyczną jak największej liczby Polaków, a jej finansowanie ze środków publicznych powinno być kierowane do grup pacjentów najbardziej obciążonych farmakoterapią. Autorzy oceniają, że podejście to przyniesie wymierne i wielokierunkowe korzyści w obszarach zdrowotnym, społecznym i ekonomicznym.

Patrząc wstecz, farmacja tradycyjnie była zawodem izolowanym: jej zdolność do wyrwania się z izolacji będzie w dużej mierze decydować o sukcesie jej roli w dziedzinie zdrowia publicznego w przyszłości. Czy jest w stanie sprostać temu wyzwaniu w Polsce, dopiero się okaże, ale w końcu nie taki diabeł straszny, jak go malują.

Źródła:

1. Adamcik B.A., Ransford H.E., Oppenheimer P.R. et al. New clinical roles for pharmacists: a study of role expansion. Soc Sci Med, 1986; 23: 1187–200.
2. Hepler C.D., Strand L.M. Opportunities and responsibilities in pharmaceutical care. Am J Pharm Educ 1989; 53.(suppl): S7–15.
3. Holland R.W., Nimmo C.M. Transitions, part 1: beyond pharmaceutical care. Am J Health Syst Pharm 1999; 56: 1758–64.
4. Anderson S. Community pharmacy and public health in Great Britain, 1936 to 2006: how a phoenix rose from the ashes. J Epidemiol Community Health. 2007; 61(10): 844–848.
5. Urick B., Meggs E. Towards a Greater Professional Standing: Evolution of Pharmacy Practice and Education, 1920–2020. Pharmacy 2019, 7, 98.
6. Reinsmith W.A. Patient-centered community pharmacy: A mirage. Am. Pharm. 1985, NS25, 6–8.
7. Schatz R., Belloto R.J., White D.B. et al. Provision of drug information to patients by pharmacists: The impact of the Omnibus Budget Reconciliation Act of 1990 a decade later. Am. J. Ther. 2003, 10, 93–103.
8. Association of State and Territorial Health Officials. Operational Framework for Partnering with Pharmacies for Administration of 2009 H1N1 Vaccine (stan z lipca 2021).
9. Steyer T.E., Ragucci K.R., Pearson W.S. et al. 3rd. The role of pharmacists in the delivery of influenza vaccinations. Vaccine 2004; 22: 1001–1006.
10. Vaterlaus S., Suter S., Fischer B. The Importance of the Pharmaceutical Industry for Switzerland, badanie Interpharma, wrzesień 2011.
11. Simoes A.J.G., Hidalgo C.A. OEC: The Observatory of Economic Complexity, oec. world. The Observatory of Economic Complexity (stan z lipca 2021).
12. Simoes A.J.G., Hidalgo C.A. OEC: Which countries export Packaged Medicaments? (2017), oec. world. The Observatory of Economic Complexity (stan z lipca 2021).
13. Fink J. A Brief History of the Pharmacy in the United States. At: brewminate.com. 2019 (stan z lipca 2021).
14. Prywatna korespondencja mailowa z organizacja PharmaSuisse. Czerwiec 2021.
15. Deloitte. Jak wprowadzić w Polsce opiekę farmaceutyczną. Rola i wyzwania współczesnej apteki. Czerwiec 2018 (stan z lipca 2021).
16. Polskie Ministerstwo Zdrowia. Raport: Opieka Farmaceutyczna. Kompleksowa analiza procesu wdrożenia. Online: https://www.gov.pl/web/zdrowie/opieka-farmaceutyczna---raport (stan z grudnia 2020).