Nowe potencjalne markery w diagnostyce raka prostaty

Rak gruczołu krokowego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów w grupie mężczyzn po 50. roku życia. Badania przesiewowe oraz rozpoznanie nowotworu prostaty opierają się na pomiarach antygenu swoistego prostaty (PSA) i badaniu gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę (DRE). Wyniki uzyskane za pomocą obu tych metod najczęściej wskazują na konieczność wykonania biopsji prostaty. Jednak w ostatnich latach wiele towarzystw lekarskich wskazuje na wady i brak korzyści z badania PSA. Wskazano m.in. możliwe czynniki ryzyka związane z wykonaniem badania przesiewowego PSA – fałszywie dodatni wynik badania (jeżeli stężenie PSA jest podwyższone pomimo braku nowotworu) może powodować stres u pacjenta oraz skutkować wykonaniem zbędnych badań, takich jak biopsja gruczołu kroczowego. Ponadto przediagnozowanie i leczenie mężczyzn, u których rozrost gruczołu krokowego nigdy nie spowodowałby wystąpienia objawów ani nie doprowadził do śmierci. Ograniczona specyfika testu PSA powoduje potrzebę opracowania i wdrażania nowych i lepszych narzędzi diagnostycznych.

W ciągu ostatnich kilku lat duże zainteresowanie naukowców budzą biomarkery molekularne, które jako alternatywa PSA zostały wprowadzone do użytku klinicznego. Biomarkery te umożliwiają wykorzystywanie ich nie tylko jako nieinwazyjne narzędzia diagnostyczne, ale także zapewniają śledzenie zmian na każdym etapie choroby oraz ocenę agresywności guza i monitorowanie procesu terapeutycznego. Duże nadzieje środowisko naukowe wiąże z wykorzystaniem pozakomórkowych cząstek mikroRNA (miRNA). miRNA to krótkie, składające się z około 22 nukleotydów, niekodujące cząsteczki RNA, które biorą udział w potranskrypcyjnej regulacji ekspresji licznych genów. Wyniki najnowszych badań wskazują, że określone miRNA są powiązane ze specyficznymi etapami patogenezy nowotworu prostaty. Ponadto miRNA mogą znaleźć także zastosowanie terapeutyczne w leczeniu raka prostaty. Wstępne badania kliniczne wykazały potencjalne zastosowanie cząstek miRNA w chemioterapii (opartej na taksanach) i radioterapii nowotworu. Na przykład miRNA-124 i  miRNA-144 mogą zmniejszać hipoksję, wywołując proces autofagii.

Źródła:

Porzycki P. Potencjalne zastosowanie cząsteczek miRNA w diagnostyce raka prostaty. Postępy Medycyny i Higieny Doświadczalnej, 2021, 75: 491–501.

Gu H., Liu M., Ding C., Wang X., Wang R., Wu X., Fan R.: Hypoxiaresponsive miR-124 and miR-144 reduce hypoxia-induced autophagy and enhance radiosensitivity of prostate cancer cells via suppressing PIM1. Cancer Med., 2016; 5: 1174–1182.