O wykorzystaniu leku recepturowego w ginekologii, cz. III

Koncentrat olejowy witaminy A nie zawiera zbędnych dla leku recepturowego substancji pomocniczych, takich jak środki konserwujące, emulgatory lub substancje aromatyzujące. Swobodnie łączy się z podłożami tłuszczowymi, mineralnymi i roślinnymi. Uzyskanie precyzyjnego dawkowania odpowiedniej ilości witaminy A jest możliwe poprzez sporządzenie roztworu pomocniczego. W celu jego otrzymania należy 2,5 g koncentratu witaminy A połączyć z 6 g oleju rzepakowego lub oleju lnianego (1 kropla roztworu pomocniczego zawiera 10000 j.m. witaminy A; średnia masa jednej kropli wynosi 34 mg). Do opakowania dołączona jest butelka z zakrętką i zakraplaczem dozującym, którym zaleca się odmierzać krople pod kątem 80° (natomiast roztwory solubilizowane – pod kątem 45°). Sporządzony roztwór pomocniczy przechowuje się w lodówce, należy go zużyć w ciągu miesiąca. Opakowanie oryginalne po otwarciu również przechowuje się w lodówce, ma trwałość 6 miesięcy od chwili otwarcia [19-22].

Witamina E (tocopherolum, tokoferol) bierze udział w metabolizmie komórkowym i wykazuje działanie przeciwzapalne. Zalecana jest w celu łagodzenia objawów atrofii pochwy, szczególnie u kobiet, które nie mogą stosować terapii hormonalnej. Witamina E odgrywa kluczową rolę w utrzymywaniu poziomu estrogenu i łagodzeniu objawów menopauzy. Wpływa korzystnie na zmiany troficzne. Znajduje także zastosowanie w leczeniu liszaja twardzinowego. Tokoferol utrzymuje elastyczność tkanek i ułatwia krążenie krwi, co w konsekwencji zwiększa metabolizm tkanek łącznych, poprawia wilgotność i elastyczność ścian pochwy. Ma działanie silnie antyoksydacyjne. Witamina E dostępna jest w postaci roztworu doustnego (Medana Pharma S.A., Hasco-Lek S.A.) oraz jako surowiec pro receptura o stężeniu 100% (Fagron Sp. z o.o.) (Tabela 3) [20-25]. Witamina E prorecepturanie zawiera zbędnych substancji pomocniczych. Surowiec łatwo można dozować kroplomierzem dołączonym do szklanej butelki (po odwróceniu butelki o 180°). Może być wykorzystywana do wykonania maści z użyciem podłoży takich jak wazelina hydrofilowa, euceryna, Lekobaza, Lekobaza Lux, maść cholesterolowa lub ich mieszanin oraz do roztworów olejowych, które zawierają olej rzepakowy lub lniany. Zalecane stężenia w lekach recepturowych do użytku zewnętrznego to 0,025 – 5% (najczęściej 2%) [25,26].

Przykładem leku recepturowego zawierającego witaminę E i A jest poniższa recepta:

Rp.
Vit. E puri 2,0
Vit. A 600000 j.m
Eucerini ad 100,0
M.f. cremor
D.S. dopochwowo

Do wykonania preparatu należy odważyć 2 g witaminy E 1,0 g/ 1,0 g pro receptura oraz zaleca się skorzystanie z koncentratu olejowego witaminy A 1,0 MIU/g.

Koncentrat olejowy pro receptura
1 kropla – 35000 j.m. x kropli – 600000 j.m.
Należy dodać 17 kropli lub odważyć 0,6 g koncentratu (stężenie 1 MIU/g, czyli 1 milion jednostek międzynarodowych w gramie) lub skorzystać z roztworu pomocniczego: 1 kropla – 10000 j.m. x kropli – 600000 j.m. x = 60 kropli Należy dodać 60 kropli lub 2,04 g roztworu pomocniczego (masa 1 kropli roztworu pomocniczego 0,034 g x 60 kropli = 2,04 g).

Witamina D3 (cholecalciferolum, cholekalcyferol) bierze udział w proliferacji i naprawie tkanki nabłonkowej, przyśpiesza gojenie, dlatego dodawana jest do globulek dopochwowych o działaniu regenerującym. Stosowanie cholekalcyferolu ma korzystny wpływ w leczeniu atrofii pochwy i może być alternatywą dla terapii estrogenowej. Ponadto witamina D3 podawana dopochwowo znacznie zwiększa efektywność leczenia bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych infekcji dróg rodnych. Na potrzeby receptury aptecznej dostępna jest w postaci roztworów: Devikap (Medana Pharma S.A.), Vi- gantol (Merck), Juvit D3 (Hasco-Lek S.A.) (Tabela 4) [20-22, 27-29].

Należy podkreślić, że podczas sporządzania leków recepturowych zawierających w swoim składzie witaminy wymagane jest, aby dodawać je w końcowym etapie wykonywania preparatu, do ochłodzonych podłoży maściowych lub czopkowych, nie poddawać długotrwałemu mieszaniu i nie ogrzewać [30-32].

Dimeticon (silol) jest olejem mineralnym tworzącym barierę chroniącą przed wpływem czynników zewnętrznych, nieupośledzającym funkcji naskórka i błon śluzowych. Stosowany jest zazwyczaj w stężeniu 2-5% w maściach lub kremach. Wykazuje działanie osłaniające wobec tkanek. Nie powoduje podrażnień. Jest składnikiem fizjologicznie obojętnym [15,20-22].

Olej lniany zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, należące do grupy witamin F. W skład witaminy F wchodzą trzy kwasy: kwas alfa-linolenowy (ALA), kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy, które wzmacniają i regenerują naturalną barierę lipidową błon śluzowych. Stosowany miejscowo wykazuje działanie przeciwzapalne i łagodnie przeciwświądowe, przyspiesza regenerację naskórka. Jest dobrze tolerowany przez skórę i błony śluzowe – efektywnie natłuszcza i nawilża, nadaje miękkość i elastyczność. Chroni przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych [15,20-22].

W Tabeli 5 przedstawiono wybrane recepturowe postacie leku służące nawilżaniu i regeneracji błony śluzowej pochwy.