Zespół suchego oka z perspektywy farmaceuty

Preparaty typu sztuczne łzy

Preparaty typu „sztuczne łzy” działają przez:

• nawilżanie powierzchni gałki ocznej;
• zastępowanie brakujących składników filmu łzowego;
• rozcieńczanie substancji prozapalnych;
• obniżanie osmolarności łez i zabezpieczanie przed stresem osmotycznym.

Liczba preparatów nawilżających do oczu dostępnych bez recepty jest bardzo duża. Są to głównie preparaty o statusie wyrobu medycznego. Przy wyborze konkretnego preparatu warto zwrócić uwagę na postać preparatu, obecność konserwantów, rodzaj opakowania i trwałość po otwarciu.

Rodzaje i skład preparatów nawilżających

Preparaty nawilżające do oczu występują w postaci kropli (wodne, zawierające wiskoelastyki lub olejowe), żeli i maści.

W przypadku osób z łagodnymi lub umiarkowanymi objawami wystarczające może być leczenie kroplami do oczu. W przypadku ciężkich objawów terapię kroplami do oczu warto połączyć ze stosowaniem maści lub żelu na noc.

W skład wodnych kropli do oczu wchodzą substancje o właściwościach chłonących wodę i zwiększających lepkość, takie jak:

• pochodne celulozy: hydroksyetyloceluloza;
• hydroksypropyloceluloza;
• hydroksypropylometyloceluloza, czyli hypromeloza;
• karboksymetyloceluloza, czyli karmeloza;
• alkohol poliwinylowy;
• glikol polietylenowy i glikol propylenowy;
• dekstran.

Dodatkowo w skład wodnych kropli do oczu może wchodzić trehaloza, dekspantenol, coraz bardziej popularnym składnikiem staje się także ektoina.

Krople z trehalozą zalicza się do kropli zmniejszających parowanie łez.

Niektóre krople oczne mogą mieć charakter wiskoelastyków. Mówimy tak o preparatach zawierających w swoim składzie kwas hialuronowy i jego sól sodową lub karbomer.

Kwas hialuronowy i hialuronian sodu występują w bardzo wielu preparatach. Są to najpopularniejsze składniki kropli nawilżających. Warto pamiętać, że im wyższe stężenie i im wyższa masa cząsteczkowa kwasu hialuronowego, tym dłużej utrzymuje się na powierzchni oka i tym skuteczniejsze jest działanie kropli nawilżających oraz rzadziej należy je zakrapiać.

Wiskoelastyki, gdy pozostają na oku, wykazują dużą lepkość, która maleje podczas mrugania do poziomu wody, co stymuluje funkcje glikoprotein zawartych w filmie łzowym, lepiej rozprowadzają się po powierzchni oka niż inne preparaty, a także długo utrzymują się na powierzchni oka, dzięki czemu wymagają rzadszego zakrapiania.

W skład preparatów nawilżających w postaci kropli olejowych wchodzą z kolei fosfolipidy, np. lecytyna sojowa, oleje roślinne, np. olej rycynowy czy olej sojowy. Składniki te uzupełniają głównie lipidową warstwę filmu łzowego.

Działanie kropli nawilżających jest wielokierunkowe i obejmuje także rozcieńczanie i wypłukiwanie substancji prozapalnych. Ten efekt wystąpi także przy stosowaniu antybiotyków w kroplach, leków przeciwalergicznych czy nawet homeopatycznych kropli ze świetlikiem.

W skład nawilżających maści do oczu wchodzą m.in.: parafina, wazelina i lanolina. Składniki te, określane także jako lubrykanty, długo utrzymują się na powierzchni oka i zmniejszają parowanie łez, ale w istotny sposób zamazują widzenie, dlatego zazwyczaj zaleca się je stosować przed snem.

Żele do oczu wykonywane są na podłożu z karbomeru. Nie wywołują tak silnych zaburzeń widzenia jak maści na podłożu mineralnym, ponieważ lepkość karbomeru znacznie spada po ekspozycji na sole mineralne wchodzące w skład łez.