Farmacja i aptekarstwo na świecie: Szwecja
Do kogo należą apteki w Szwecji? Czy są prywatne, franczyzowe, a może państwowe?
Elin: W Szwecji mamy zarówno sieć państwową, jak i prywatną. Apteki będące własnością franczyzy istnieją, ale nie są często spotykane.
A ile systemów franczyzowych funkcjonuje w tej chwili w Szwecji?
Damian: Mamy jedyną firmę Kronans (https://www.kronansapotek.se/), która w tej chwili oferuje franczyzę aptek w Szwecji. Wcześniej jedyną siecią, która oferowała franczyzę, była Apoteksgruppen. Właścicielem Apoteksgruppen była Euroapotheca, która wykupiła Kronans i połączyła obie sieci w jedną. Marka Apoteksgruppen została „wygaszona” i teraz te apteki funkcjonują pod marką Kronans Apotek. Jednak nie wszystkie apteki Kronans są jednocześnie aptekami franczyzowymi. Franczyzy to niewielki procent.
Warto dodać, że również państwowa sieć aptek Apoteket AB posiadała niegdyś system franczyzowy. Nie funkcjonuje on już jednak od 2016 roku.
Czy w Szwecji właścicielem apteki może być wyłącznie farmaceuta? Czy do umowy franczyzowej przystępują niezależne apteki, czy może są inne możliwości?
Damian: W Szwecji prawo nie nakazuje, aby właścicielem apteki był farmaceuta. Kronans Apotek rzadko jednak się zgadza na współpracę, gdy wśród właścicieli nie ma żadnego farmaceuty. Jednym ze sposobów przystąpienia do franczyzy jest zakup apteki od członka, który ogłasza sprzedaż apteki. Inne możliwości to podłączenie istniejącej apteki do sieci lub założenie zupełnie nowej apteki pod franczyzą Kronans.
A ile hurtowni farmaceutycznych jest w tej chwili na rynku szwedzkim?
Damian: W Szwecji dystrybucją do aptek zajmują się dwie hurtownie farmaceutyczne: Oriola i Tamro, które są firmami działającymi na terenie Skandynawii.
Jak ogólnie wygląda opieka medyczna w Szwecji? Czy także u Was brakuje lekarzy i farmaceutów? Czy pacjenci bez problemu mogą skorzystać z opieki medycznej?
Elin: W Szwecji brakuje personelu ogólnego – farmaceutów, lekarzy, pielęgniarek itd. Za wizytę u lekarza uiszczamy niewielką opłatę (300 koron szwedzkich), a mimo to umówienie się może być trudne.
Damian: Pacjenci z Kiruny bardzo często muszą szukać dostępnego specjalisty w innych miastach, nawet w odległym o 1000 km Sztokholmie, ale wówczas mają zapewniony zwrot kosztów podróży.
Czy ta sytuacja pojawiła się w ostatnich latach, czy jest to normą już od dłuższego czasu?
Elin: Trudno mi powiedzieć. Wydaje mi się, że z roku na rok jest coraz gorzej.
Czy w Szwecji funkcjonuje prywatna służba zdrowia?
Elin: Posiadamy prywatne ośrodki zdrowia i prywatnych lekarzy na terenie całego kraju.
Damian: Szwedzi, podobnie jak Polacy, z powodu długich kolejek do lekarzy korzystają z prywatnej opieki lekarskiej, ale nawet prywatne wizyty są po części refundowane.
Czy są jakieś rozwiązania dla pacjentów, którzy nie mogą dotrzeć do lekarza wtedy, gdy tego potrzebują?
Elin: Mamy całodobową infolinię dostępną siedem dni w tygodniu. Infolinie działają z wykorzystaniem funkcji czatu i rozmów wideo, ale to wymaga odpowiedniej technologii ze strony pacjentów.
Damian: Są też specjalne aplikacje, za pośrednictwem których można skonsultować się z lekarzem. Wydaje mi się, że mimo iż starsze osoby w Szwecji z tego typu technologiami radzą sobie lepiej niż Polacy, to jednak nie dla wszystkich jest to proste.
Czy farmaceuci w Szwecji mogą wydawać niektóre leki bez recepty, jeśli pacjent ma problem z jej uzyskaniem? Czy oprócz wydawania leków świadczycie także konsultacje dla pacjentów lub inne usługi, takie jak pomiar ciśnienia krwi czy szczepienia?
Elin: Nie, nie możemy wydawać leków zarejestrowanych na receptę, jeśli pacjent jej nie posiada. Nie mamy żadnych uprawnień, aby wydać pacjentowi lek, nawet jeśli nagle mu zabraknie. Jeżeli chodzi o usługi apteczne, to niektóre apteki udzielają konsultacji w zakresie pomiaru ciśnienia krwi i szczepień (szczepienia wykonuje pielęgniarka).
W niektórych krajach farmaceuci mogą wydawać leki takie jak uliprystal i sildenafil po konsultacji z pacjentem. Czy w Szwecji na tego typu leki wymagana jest recepta?
Elin: Ellaone możemy dać pacjentowi bez recepty – w Szwecji jest to lek OTC. Sildenafil można otrzymać wyłącznie na receptę od lekarza.
A czy w aptekach jest wydzielone pomieszczenie do konsultacji z pacjentami?
Elin: Nie, w Szwecji nie ma wymogów, aby posiadać specjalne pomieszczenia do konsultacji z pacjentami. Wszelkich informacji odnośnie do stosowania leków udzielamy za pierwszym stołem.
Czy szwedzcy farmaceuci posiadają dostęp do dokumentacji medycznej pacjenta i czy współpracują z lekarzami przy uzgadnianiu farmakoterapii pacjentów?
Elin: Nie, nie mamy dostępu do dokumentacji i nie uzgadniamy farmakoterapii z lekarzami. Dokumentację medyczną posiadają lekarze, ośrodki zdrowia i szpitale.
A czy pacjenci mają jakieś oczekiwania w stosunku do opieki medycznej i usług prowadzonych przez aptekę?
Elin: Nie, pacjenci zazwyczaj nawet nie oczekują, aby apteka prowadziła konsultacje w zakresie leków.
Czy pacjenci w Szwecji płacą za leki na receptę, czy też otrzymują je bezpłatnie, jak w niektórych krajach Europy?
Elin: Płacą za leki na receptę, ale nie więcej niż 2600 koron. Po wykorzystaniu tej kwoty w ciągu roku pacjent uzyskuje bezpłatne leki.
Czy szwedzcy farmaceuci są zadowoleni ze swoich zarobków?
Elin: Płace są coraz lepsze i mam nadzieję, że tak będzie dalej. Nie słyszałam ze strony osób pracujących w aptekach, aby ktoś był niezadowolony ze swoich zarobków.
Damian: Zarobki farmaceutów są bardzo dobre – zazwyczaj płace kształtują się (w przeliczeniu na euro) od 3000 wzwyż.
Czy pensje apotekare i receptarie są zbliżone?
Elin: Może tak być, że ich pensje są podobne, ponieważ zarobki są uzależniane również od doświadczenia i lat pracy. Warto jednak dodać, że apotekare zwykle zaczynają od wyższej pensji.
Czy farmaceuci w Szwecji chcieliby coś zmienić w swojej pracy? W Polsce dążymy do poszerzenia kompetencji o prowadzenie różnorakich konsultacji dla pacjentów.
Elin: Nie, z moich obserwacji nie wynika, aby farmaceuci w Szwecji dążyli do zmian.
