Technicy farmaceutyczni w nowych okolicznościach

Paradoks zakazu wydawania leków z wykazów A przez technika farmaceutycznego

Rodzi się pytanie o zasadność przepisów zakazujących wydawanie leków z wykazu A przez technika farmaceutycznego w aptece ogólnodostępnej, skoro w punktach aptecznych, w których nie wymaga się obecności magistra, można znaleźć produkty z tegoż wykazu, włącznie z tymi zawierającymi nikotynę, substancję bardzo silnie działającą. To przecież ta sama nikotyna, która jest wyeksponowana na regałach w sklepach ogólnodostępnych, gdzie nie ma wymogów dotyczących personelu fachowego. Kłóci się to również z definicją kategorii OTC, do której należą plastry lecznicze czy inhalery z nikotyną.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia dotyczącym kryteriów klasyfikacji produktów leczniczych do kategorii dostępności nie można zaliczyć m.in. produktów, które mogą stanowić bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, nawet gdy są stosowane prawidłowo bez nadzoru lekarskiego, oraz tych, które są często stosowane nieprawidłowo, co może prowadzić do zagrożenia zdrowia ludzkiego. Oznacza to, że do kategorii OTC należą produkty, które nie stanowią większego ryzyka, a jednak technicy nie mają uprawnienia do wydawania nikotyny z powodu sprzecznych przepisów.

Wyzwania i problemy środowiska techników farmaceutycznych

Problem z zakazem wydawania leków z wykazu A to jedno z wielu wyzwań, przed jakim stoi środowisko techników. Poza uprawnieniami solą w oku techników są kiepskie ich zdaniem wynagrodzenia, zwłaszcza w aptekach szpitalnych, brak ustawy o zawodzie technika czy podjętej wiele lat temu, a następnie zawieszonej decyzji o wygaszeniu kształcenia na kierunku technik farmaceutyczny w szkołach policealnych. Remedium na część tych problemów z pewnością jest ustawa o innych zawodach medycznych, która weszła w życie 26 marca 2024 roku. Co nowego wniosła do zawodu technika?

⭢ Wymóg niekaralności

Nowa ustawa precyzuje wymagania dotyczące wykonywania zawodu technika farmaceutycznego. Oprócz posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych osoba chcąca pracować jako technik farmaceutyczny nie może być skazana prawomocnie za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego ani za umyślne przestępstwo skarbowe. Oznacza to ni mniej, ni więcej, że pracodawca może żądać od technika farmaceutycznego zaświadczenia potwierdzającego brak karalności, a prawomocne skazanie za wymienione przestępstwa może prowadzić do utraty uprawnień do wykonywania zawodu medycznego.

⭢ Znajomość języka

Osoba ubiegająca się o pracę na stanowisku technika farmaceutycznego w świetle nowych przepisów nie tylko musi wykazać się posiadaniem odpowiedniego wykształcenia, które – przypomnijmy – może być uzyskane w Polsce, innym państwie członkowskim UE lub gdzie indziej za granicą (w takim przypadku należy przedstawić dokument potwierdzający równoważność wykształcenia z odpowiednimi polskimi dyplomami i tytułami zawodowymi). Musi także potwierdzić znajomość języka polskiego zarówno w mowie, jak i piśmie na poziomie wystarczającym do wykonywania tego zawodu medycznego.

⭢ Centralny rejestr techników farmaceutycznych

Zupełną nowością jest wymóg posiadania przez technika farmaceutycznego pragnącego pracować w Polsce wpisu do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego. Wpis ten stanie się warunkiem niezbędnym do wykonywania zawodu. Podmiot zatrudniający będzie mógł łatwo zweryfikować, czy dana osoba spełnia ten warunek, ponieważ rejestr będzie publicznie dostępny. Zaleca się przeprowadzenie takiej weryfikacji przed podjęciem współpracy. Warto wspomnieć, że sprawdzenie kandydata leży w interesie pracodawcy. Narodowy Fundusz Zdrowia może bowiem przeprowadzać kontrole realizacji recept refundowanych w aptekach, aby zweryfikować, czy zajmujące się nimi osoby posiadają odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Jeśli technik farmaceutyczny nie spełnia wymogów ustawowych, np. nie ma właściwego wpisu w rejestrze, apteka może być obciążona karą umowną przez NFZ. Kara ta może wynosić do 2% kwoty refundacji recepty zrealizowanej przez osobę nieposiadającą wymaganych kwalifikacji oraz uprawnień.

⭢ Obowiązek szkolenia ustawicznego

Nowością jest również narzucony przez przepisy obowiązek dalszego kształcenia w ramach szkoleń ustawicznych. W ciągu 5 lat od zakończenia nauki każdy z technik farmaceutyczny będzie zobowiązany do zdobycia 200 punktów edukacyjnych. Obowiązek będzie wiązał się również z nowym przywilejem: technikom zatrudnionym na umowę o pracę będzie przysługiwało 6 dni urlopu szkoleniowego.

⭢ Odpowiedzialność zawodowa

Od 26 marca bieżącego roku wszyscy technicy farmaceutyczni będą objęci odpowiedzialnością zawodową. Zgodnie z nowymi przepisami za każde naruszenie obowiązków związanych z wykonywaniem zawodu technik może zostać postawiony przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej, powołaną przez Ministerstwo Zdrowia. Ustawa przewiduje również sankcje, które mogą być nałożone na techników farmaceutycznych w przypadku stwierdzenia naruszeń. W ustawie mówi się o „zawinionym naruszeniu przepisów dotyczących wykonywania danego zawodu”, które definiowane jest jako „przewinienie zawodowe”. Definicja ta jest bardzo szeroka i niejednoznaczna, co niesie ryzyko zakwalifikowania wielu różnych czynów jako przewinienia zawodowego. Wszystko więc zależy od linii orzeczniczej rzeczników dyscyplinarnych, Komisji Odpowiedzialności Zawodowej, a ostatecznie sądów.

Przełomowy rok dla techników farmaceutycznych

Wprowadzenie nowych przepisów dotyczących techników farmaceutycznych stanowi istotny krok w ulepszaniu standardów zawodowych w branży farmaceutycznej. Wraz z narzuceniem odpowiedzialności zawodowej od 26 marca bieżącego roku technicy farmaceutyczni muszą być świadomi swoich obowiązków oraz zakresu działań podlegających obostrzeniom prawnym. Ta zmiana stanowi niewątpliwie istotny krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa i jakości zgodnych z zasadami dobrej praktyki aptecznej.

Źródła:
Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1972).
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2021 r., poz. 711).
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2021 r., poz. 974).
Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty (Dz.U. z 2021 r., poz. 97).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 października 2002 r. w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki (Dz.U. z 2002 r., poz. 1565).