Ustawa o zawodzie farmaceuty – rok 2020 przyniósł dobre wieści

Grudzień 2020 r. przyniósł społeczności farmaceutów dobre wieści. Ustawa o zawodzie farmaceuty pozytywnie przeszła proces legislacji, ostatecznie będąc uchwaloną przez Sejm 10 grudnia 2020 r. 17 grudnia została podpisana przez Prezydenta RP. Natomiast już w roku 2021, 15 stycznia doczekała się promulgacji w Dzienniku Ustaw (poz. 97). Ustawa wejdzie w życie 16 kwietnia 2021 r.

Prace nad ustawą rozpoczęły się w 2016 r. i zainicjowało je Ministerstwo Zdrowia, powołując Zespół do spraw opracowania projektu ustawy o zawodzie farmaceuty (Zarządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2016 r.). Jego Przewodniczącym był Krzysztof Łanda. Skład Zespołu Ministerialnego został zmodyfikowany w 2017 r. po zmianie na stanowisku Wiceministra Zdrowia i na nowego Przewodniczącego powołano prof. dr. hab. Marcina Czecha, ówczesnego Wiceministra Zdrowia (na podstawie Zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2017 r.). Zespół ukończył projekt ustawy w styczniu 2019 r., po czym tekst stał się przedmiotem uzgodnień międzyresortowych w rządzie. Do Sejmu trafił 3 lutego 2020 r.

Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy

Ustawa dotyczy nie tylko aptekarzy, ale i wszystkich, którzy wykonują zawód farmaceuty. W obrębie zawodu farmaceuty wydzielony jest zawód aptekarza, zatem każdy aptekarz jest farmaceutą, ale nie każdy farmaceuta jest aptekarzem. W ustawie powielono zasadę przeniesioną z ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, zgodnie z którą miejscem pracy aptekarza (art. 30 ust. 1 ustawy o zawodzie farmaceuty – dalej u.z.f.) jest apteka ogólnodostępna, szpitalna, zakładowa (np. w zakładzie karnym), punkt apteczny, dział farmacji szpitalnej (np. w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi) i hurtownia farmaceutyczna. Aptekarz zatem swoją główną aktywność skupia w obszarze obrotu hurtowego i detalicznego lekiem.

Po raz pierwszy zawód farmaceuty staje się zawodem odpowiedzialnym za udzielanie świadczenia zdrowotnego, a podmiot świadczący opiekę farmaceutyczną staje się świadczeniodawcą (zgodnie z art. 84 u.z.f.).

Zawód farmaceuty wykonywany jest poza apteką czy hurtownią farmaceutyczną. Farmaceuci kliniczni jako członkowie zespołu terapeutycznego mogą pracować w strukturze zespołu farmacji klinicznej w podmiocie leczniczym, do którego odnosi się art. 4 ust. 4 pkt 4 ustawy. Miejscem wypełniania ról farmaceuty klinicznego powinny być także domy pomocy społecznej i hospicja. Farmaceuci pracują w przemyśle farmaceutycznym przy wytwarzaniu i badaniu produktów leczniczych, w tym jako Osoba Wykwalifikowana lub Osoba Kompetentna (art. 4 ust. 4 pkt 12). Uczestniczą w badaniach klinicznych, w tym w badaniach prowadzonych w szpitalu jako członkowie zespołu badawczego (art. 4 ust. 4 pkt 2 u.z.f.), pracują także w firmach CRO (Contract Research Organization) przy organizacji i nadzorowaniu badań klinicznych. Odpowiadają za monitorowanie bezpieczeństwa stosowania leków, a także za bezpieczeństwo ich obrotu (art. 4 ust. 4 pkt 11, 13 u.z.f.). Farmaceuci pełnią bardzo ważne funkcje w Inspekcji Farmaceutycznej, Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ), w urzędach, agencjach, w Ministerstwie Zdrowia, Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL), w instytutach badawczych (w tym w Narodowym Instytucie Leków), pracują w laboratoriach oceniających tożsamość i jakość leków (art. 4 ust. 5 pkt 2, 3, 4, 5, 6, 8 u.z.f.). Działają także na rzecz samorządu zawodowego, pełniąc różne funkcje z wyboru (art. 4 ust. 5 pkt 7 u.z.f.). Miejscem pracy wielu farmaceutów są również uczelnie kształcące przyszłych adeptów zawodu (art. 4 ust. 5 pkt 1 u.z.f.).

W ustawie o zawodzie farmaceuty unormowano:

• zasady uzyskiwania prawa wykonywania zawodu farmaceuty, które przeniesiono z ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (dalej u.i.a.) przy jednoczesnej częściowej modyfikacji treści,
• reguły dotyczące wykonywania zawodu farmaceuty, które do tej pory bardzo lapidarnie i wręcz anachronicznie określono w u.i.a.,
• zasady dotyczące ustawicznego rozwoju zawodowego farmaceutów, które stanowiły rozdział 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (dalej u.p.f.).

Ustawa rozgranicza uprawnienia aptekarzy i uprawnienia farmaceutów, dlatego ważne jest oddzielenie obszaru działalności przypisanej tylko aptekarzom i działalności, która ogólnie charakteryzuje zawód farmaceuty.

Ustawowa definicja zawodu farmaceuty

W art. 2 ust. 1 u.z.f. wskazano, że zawód farmaceuty jest samodzielnym zawodem medycznym. To nie tylko deklaratoryjne, ale faktyczne umiejscowienie profesji w kręgu zawodów medycznych pociąga za sobą określone konsekwencje. Otóż jako zawód medyczny farmaceuta może sprawować opiekę farmaceutyczną zakwalifikowaną do katalogu świadczeń zdrowotnych. Do tej pory u.i.a. wskazywała, że opieka farmaceutyczna to usługa farmaceutyczna. Charakter prawny usług farmaceutycznych różny jest od podlegających refundacji z budżetu NFZ świadczeń zdrowotnych. Po raz pierwszy zatem zawód farmaceuty staje się zawodem odpowiedzialnym za udzielanie świadczenia zdrowotnego, a podmiot świadczący opiekę farmaceutyczną staje się świadczeniodawcą (zgodnie z art. 84 u.z.f.). Konsekwencją zaliczenia zawodu do kręgu zawodów medycznych jest zobowiązanie farmaceutów do przestrzegania praw pacjenta. Zgodnie z założeniami ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (dalej u.p.p.) przestrzeganie praw pacjenta jest obowiązkiem świadczeniodawców oraz osób wykonujących zawód medyczny i innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych (art. 2).

Regulacje u.z.f. po raz pierwszy expressis verbis uznały zawód farmaceuty za zawód samodzielny. Do tej pory w ten sposób definiowano zawód pielęgniarki i położnej (art. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej) oraz zawód fizjoterapeuty (art. 2 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty). Samodzielność zawodowa oznacza zdolność niezależnego wyboru sposobu i metod wykonywania zawodu. Niezwykle ważne w tym kontekście jest zagwarantowanie farmaceucie niezależności decyzyjnej i zakaz ingerowania w podejmowane decyzje podczas wykonywania czynności zawodowych. Przymiot samodzielności zawodowej bez wątpienia przynależny jest tym profesjom, które posiadają dość szeroki wachlarz kompetencji i uprawnień oraz zobowiązanie do postępowania zgodnego z zasadami etyki zawodowej.

W zakresie samodzielnych decyzji zawodowych farmaceuta miał prawo odmówić wydania leku w konkretnych sytuacjach, które stwarzały ryzyko dla pacjenta. Prawo do odmowy zostało w u.z.f. (art. 83 pkt 9 litera c) rozszerzone i farmaceuta zyskał prawo do odmowy wykonania każdej usługi farmaceutycznej, jeżeli jej wykonanie może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta lub innych osób (art. 96 ust. 5 pkt 1 u.p.f. w nowym brzmieniu).

Samodzielność w zawodzie farmaceuty zagwarantowana była do tej pory przy sprawowaniu konkretnych funkcji poza apteką. W wytwórni produktów leczniczych obowiązkiem wytwórcy jest umożliwianie Osobie Wykwalifikowanej wykonywania obowiązków, w tym podejmowania niezależnych decyzji w ramach uprawnień wynikających z ustawy (art. 42 ust. 1 pkt 7 u.p.f.). Obowiązkiem przedsiębiorcy prowadzącego działalność polegającą na prowadzeniu hurtowni farmaceutycznej jest „umożliwianie Osobie Odpowiedzialnej wykonywania obowiązków, w tym podejmowania niezależnych decyzji w ramach przypisanych uprawnień wynikających z ustawy” – art. 78 ust. 1 pkt 14 u.p.f. Do obowiązków posiadacza zgody na wytwarzanie produktu leczniczego terapii zaawansowanej – wyjątku szpitalnego należy umożliwianie Osobie Kompetentnej wykonywania obowiązków, w tym podejmowania niezależnych decyzji w ramach uprawnień wynikających z ustawy – art. 38aa ust. 1 pkt 4 u.p.f. Takich przepisów do tej pory nie było w odniesieniu do aptekarzy. Zmieniają ten stan rzeczy regulacje u.z.f. Przepis art. 35 wskazuje, że aptekarz samodzielnie podejmuje decyzje w zakresie sprawowania opieki farmaceutycznej, udzielania usług farmaceutycznych oraz wykonywania zadań zawodowych, kierując się wyłącznie dobrem pacjenta, i nie jest związany w tym zakresie poleceniem służbowym. Natomiast podmiot prowadzący aptekę, punkt apteczny lub dział farmacji szpitalnej ma obowiązek umożliwić aptekarzowi samodzielne podejmowanie decyzji w zakresie sprawowania opieki farmaceutycznej, udzielania usług farmaceutycznych lub wykonywania zadań zawodowych w zakresie, w jakim są one związane z prowadzoną przez ten podmiot działalnością. Niewywiązanie się z tego obowiązku może doprowadzić do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki (art. 103 ust. 2 pkt 9 u.p.f. w nowym brzmieniu). Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ugruntowanie i wzmocnienie pozycji kierownika apteki. Podmiot prowadzący aptekę został zobowiązany do zapewnienia wykonywania czynności w aptece przez farmaceutów i techników farmaceutycznych w liczbie odpowiadającej zakresowi działalności oraz dniom i godzinom pracy apteki. Podmiot prowadzący aptekę ma także obowiązek udokumentować realizację tego obowiązku. Kierownik zaś zyskał prawo do samodzielnego skrócenia godzin pracy apteki, jeżeli podmiot prowadzący aptekę naruszy obowiązek zapewnienia odpowiedniej obsady. To niezwykle silne narzędzie, które wzmacnia pozycję farmaceuty względem podmiotu prowadzącego aptekę. Kierownik apteki w sytuacji skorzystania z przysługującego mu prawa skrócenia czasu pracy placówki musi o tym fakcie poinformować niezwłocznie (czyli bez zbędnej zwłoki) podmiot prowadzący aptekę (nowo dodany art. 99b u.p.f.). Dopuszczalne działanie kierownika może być zatem bardzo radykalne, należy jednak podkreślić cel tego działania, jakim powinno być zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego. Warto także wskazać, że w przypadku aptek szpitalnych i działów farmacji szpitalnej (z wyjątkiem zakładów lecznictwa uzdrowiskowego) wprowadzono minimalne normy zatrudnienia. Jest to niezwykle ważna zmiana, oczekiwana przez środowisko farmaceutów szpitalnych. Trzeba zaznaczyć, że braki kadrowe, wynikające z chęci osiągnięcia oszczędności, przyczyniły się do wielu nieprawidłowości w funkcjonowaniu aptek szpitalnych, co stwierdzono w wynikach kontroli NIK w 2017 r. Do tej pory kierownik odpowiadał m.in. za organizację pracy w aptece, polegającą m.in. na przyjmowaniu, wydawaniu, przechowywaniu i identyfikacji produktów leczniczych i wyrobów medycznych, prawidłowym sporządzaniu leków recepturowych i leków aptecznych oraz udzielaniu informacji o lekach. Nowe regulacje wyposażają kierownika apteki w bardzo silne narzędzia umożliwiające realny wpływ na funkcjonowanie apteki. Kierownik wskazuje podmiotowi prowadzącemu aptekę potrzeby albo zastrzeżenia w zakresie asortymentu apteki, zakupu produktów leczniczych oraz tworzenia zapasów, przechowywania i wydawania tych produktów, a także zatrudniania personelu fachowego, jego liczby w zależności od skali i zakresu działalności (art. 88 ust. 5 u.p.f. w nowym brzmieniu).

Nowe regulacje dotyczące funkcji kierownika apteki zawierają także zasady doprecyzowujące sposób zmiany obsady kierownika apteki.

Na samodzielność zawodu nie ma wpływu miejsce udzielania świadczeń zdrowotn ych oraz organizacyjno-prawna forma zatrudnienia. Zarówno w przypadku zatrudnienia pracowniczego, wynikającego z zawartej umowy o pracę, jak i niepracowniczego, którego podstawę stanowi umowa cywilno-prawna (tzw. kontrakt), istnieje jednakowy status zawodowy farmaceuty oraz przydzielone są identyczne uprawnienia. Jak wynika z art. 36 u.z.f. farmaceuta może wykonywać swój zawód w różnych formach: umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, wolontariatu, w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, jako wspólnik spółki jawnej lub wspólnik (partner) spółki partnerskiej, której przedmiotem działalności jest prowadzenie apteki, i w ramach stosunku służbowego. Możliwość wykonywania zawodu w formie jednoosobowej działalności gospodarczej zaświadcza o uznaniu samodzielności profesji. Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej potrzebne może być do zawarcia umowy cywilnej, tzw. kontraktowej, np. w szpitalu przy świadczeniu usług farmacji klinicznej albo też w aptece. Działalność gospodarcza zawodowa farmaceuty prowadzona na własny rachunek może dotyczyć prowadzenia apteki. Prawo do uzyskania zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej posiada bowiem farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (art. 99 ust. 4 pkt 1 u.p.f.). Prowadzenie działalności gospodarczej może wiązać się także z wykonywaniem tylko pewnych usług farmaceutycznych, np. związanych z promocją zdrowia, edukacją zdrowotną. Wtedy możemy mówić o praktyce zawodowej. Farmaceuci pracę „na własny rachunek” chcą świadczyć w celu udzielania usług farmaceutycznych i świadczenia opieki farmaceutycznej we własnych gabinetach.

Farmaceuta wykonując swój zawód, podejmuje działania zarówno na rzecz ochrony zdrowia jednostki, jak i na rzecz zdrowia ogółu. W art. 4 ust. 1 u.z.f. wskazano, że wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego i polega na: sprawowaniu opieki farmaceutycznej, udzielaniu usług farmaceutycznych, wykonywaniu zadań zawodowych i wykonywaniu określonych czynności.

Wśród zasad wykonywania zawodu najważniejszym drogowskazem jest przepis art. 27 u.z.f. określający pragmatyki zawodowe. Wskazują one, że farmaceuta ma obowiązek wykonywać zawód z należytą starannością, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy farmaceutycznej i medycznej, dostępnymi mu metodami oraz zgodnie z zasadami etyki i deontologii zawodowej. Wzorzec postępowania określony mianem „należytej staranności” jest konstruowany według obiektywnych kryteriów poziomu fachowości każdego farmaceuty. Ważne jest, by podczas wykonywania zawodu farmaceuta korzystał z wiedzy opartej na wieloletniej i ugruntowanej praktyce klinicznej i farmaceutycznej, opisanej w aktualnych podręcznikach, wiedzy opartej na wiarygodnych dowodach naukowych publikowanych w uznanych czasopismach naukowych, potwierdzających skuteczność i zasadność określonego postępowania. Niezwykle ważna jest aktualizacja wiedzy, systematyczne zaznajamianie się z komunikatami Głównego Inspektora Farmaceutycznego, komunikatami Prezesa URPL dotyczącymi bezpieczeństwa stosowania leków i wyrobów medycznych oraz wytycznymi miarodajnych towarzystw naukowych.

Rozszerzenie uprawnień
zawodowych

Farmaceuta sprawujący opiekę farmaceutyczną ma prawo do prowadzenia konsultacji farmaceutycznych, wykonywania przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, opracowywania indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, wykonywania badań diagnostycznych oraz proponowania metod i badań diagnostycznych, a także do wystawiania recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Preskrypcja kontynuacyjna farmaceuty wejdzie w życie dopiero od 16 stycznia 2022 r. Farmaceuta wystawi receptę elektroniczną na zlecenie lekarza, zapisane w Systemie Informacji Medycznej. Recepta kontynuowana będzie wystawiana na leki, wyroby medyczne czy środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego określone przez lekarza (z wyłączeniem środków odurzających i substancji psychotropowych o kategorii dostępności Rpw i z wyjątkiem leków o kategorii dostępności Lz). Będzie mogła być wystawiona w terminie określonym przez lekarza. Farmaceuta będzie uprawniony do zmiany odpłatności, wcześniej określonej w zleceniu, w sytuacji, gdy zaistnieje taka potrzeba (art. 96 nowo dodany ust. 3a u.p.f.).

Świadczenie zdrowotne, jakim jest opieka farmaceutyczna, nie jest w sposób jednoznaczny w u.z.f. przypisane do apteki. Już wychodząc od założeń projektu ustawy, krystalizował się pogląd wskazujący na przypisanie świadczenia do zawodu, a nie do miejsca (np. apteki). Farmaceuci powinni świadczyć opiekę farmaceutyczną również w domach pomocy społecznej, gdzie problemy lekowe dotyczą właściwie każdego pensjonariusza. W domach pomocy społecznej powszechne jest stosowanie przez jedną osobę więcej niż jednego leku, polipragmazja jest codziennością. Praca farmaceuty wydaje się zatem niezbędna. W myśl art. 84 u.z.f. dodano w art. 5 pkt 41 lit. e w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zapis wskazujący, że podmiot udzielający opieki farmaceutycznej jest świadczeniodawcą. Nie ograniczono katalogu podmiotów tylko do aptek. Zmiany dokonane w art. 86 ust. 2 nie mogą ograniczać możliwości prowadzenia opieki farmaceutycznej tylko do aptek, ponieważ nie przewiduje tego u.z.f., stanowiąca kompleksowe rozwiązania dla zasad wykonywania zawodu. Definicja opieki farmaceutycznej nie zastrzega, że opiekę może świadczyć tylko aptekarz, ale wskazuje na „farmaceutę” (art. 4 ust. 2). Jednocześnie w odwołaniu do delegacji dla Ministra Zdrowia do wydania aktu wykonawczego (art. 4 ust. 7 u.z.f.) wskazano, że określi on w drodze rozporządzenia wykaz badań diagnostycznych, które mogą być wykonywane przez farmaceutę sprawującego opiekę farmaceutyczną, uwzględniając potrzeby pacjentów, ich bezpieczeństwo oraz możliwości lokalowe i techniczne, którymi dysponują apteki ogólnodostępne.

Należy wskazać, że w pierwotnym projekcie u.z.f. stanowiącym końcowy efekt pracy ministerialnego zespołu powołanego do stworzenia projektu ustalono, że możliwość sprawowania opieki farmaceutycznej będzie przypisana tylko dla uprawnionego farmaceuty, posiadającego określoną wiedzę i kwalifikacje. Zapis ten wykreślono i nie znalazł się on w u.z.f. W tym miejscu warto wskazać na nową formę szkolenia podyplomowego farmaceutów, czyli na kurs kwalifikacyjny, którego celem jest uzyskanie przez farmaceutę wiedzy i umiejętności do udzielania określonych świadczeń zdrowotnych (art. 75 ust. 1 u.z.f.). Ukończenie kursu kwalifikacyjnego powinno wspomóc farmaceutę, który podejmie się sprawowania opieki farmaceutycznej.

Farmaceuta w ramach sprawowanych usług farmaceutycznych może przeprowadzać wywiad farmaceutyczny oraz udzielać poradę farmaceutyczną i wykonywać pomiar ciśnienia krwi (art. 4 ust. 3 pkt 3 i 4 oraz 6 u.z.f.).

Farmaceuta ma prawo do świadczenia usług farmacji klinicznej (art. 4 ust. 3 pkt 7 u.z.f.) w podmiotach leczniczych. Farmaceuta może świadczyć usługę farmacji klinicznej pod warunkiem posiadania tytułu specjalisty w dziedzinie farmacji klinicznej, farmacji szpitalnej lub farmakologii albo odbywania stażu specjalizacyjnego w dziedzinie farmacji klinicznej, farmacji szpitalnej lub farmakologii pod opieką specjalisty w tej dziedzinie.

Do zadań zawodowych farmaceutów zaliczono prowadzenie działalności profilaktycznej, edukacyjnej oraz działalności na rzecz promocji zdrowia (art. 4 ust. 4 pkt 14), co oznacza, że farmaceuta uzyskał narzędzia do wypełniania ról z zakresu ochrony zdrowia publicznego. W ramach działalności profilaktycznej przewidywane jest umożliwienie wykonywania szczepień przeciwko COVID-19 przez odpowiednio przygotowanych do tego zadania farmaceutów. Przewiduje to procedowana aktualnie w Parlamencie ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Niezwykle ważnym nowym uprawnieniem, przewidzianym tylko dla zawodu aptekarza jest możliwość podania leku w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta (z wyłączeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe oraz prekursorów kategorii 1), na co wskazuje art. 31 u.z.f. Zastanawiając się nad katalogiem leków, które mógłby zaaplikować aptekarz, warto posiłkować się rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2019 r. w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego. W załączniku nr 1 wymieniono leki, które ratownik może samodzielnie (bez zlecenia lekarskiego) podać pacjentowi. Wśród nich jest np. Epinephrinum, roztwór do wstrzykiwań. Innym przykładowym lekiem, który mógłby podać aptekarz jest Glucagoni hydrochloridum. Regulacja ta jest dopełnieniem prawa pacjenta (art. 7 ust. 1 u.p.p.) do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.

Wymogi dotyczące kierownika apteki ogólnodostępnej i szpitalnej

Przepisy u.z.f. zmieniły regulacje u.p.f. dotyczące katalogu warunków, które musi spełnić osoba ubiegająca się o stanowisko kierownika apteki. Posiadanie tytułu specjalisty w przypadku kierownika apteki ogólnodostępnej jest fakultatywne. Obowiązkowe jest posiadanie co najmniej pięcioletniego stażu pracy w aptece ogólnodostępnej w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w przypadku kierownika apteki szpitalnej lub zakładowej wymogiem niezbędnym do spełnienia przy ubieganiu się o tę funkcję jest posiadanie tytułu specjalisty w dziedzinie farmacji szpitalnej, klinicznej lub farmacji aptecznej. Wymóg jest obligatoryjny. Osoby pełniące funkcję kierownika apteki szpitalnej lub zakładowej w dniu wejścia w życie ustawy zachowają swoje funkcje niezależnie od tego, czy posiadają czy też nie tytuł specjalisty w danej dziedzinie farmacji. Zmiana miejsca pracy spowoduje dopiero, że nowe reguły zaczną być dla nich obowiązujące. Dodatkowo w ciągu 36 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy będzie obowiązywał okres ochronny, czyli możliwe będzie objęcie funkcji kierownika i pełnienie tej funkcji także po upływie tychże 36 miesięcy.

W przypadku kierownika apteki szpitalnej, zakładowej i ogólnodostępnej niezbędne jest wypełnianie obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego, wypełnianie obowiązków członka samorządu zawodu farmaceuty oraz dawanie rękojmi należytego prowadzenia apteki. Obowiązki dotyczące ustawicznego rozwoju zawodowego dotyczą podejmowania samokształcenia oraz brania udziału w kursach szkoleniowych (art. 77 ust. 1–3 u.z.f.). Dokumentem potwierdzającym spełnienie obowiązków aktualizacji wiedzy będzie karta rozwoju zawodowego (art. 77 ust. 4 u.z.f.). Do obowiązków członka samorządu zawodowego należą: przestrzeganie zasad etyki i deontologii zawodowej, godne zachowywanie się i sumienne wykonywanie swoich obowiązków zawodowych, zachowywanie w tajemnicy wiadomości dotyczących zdrowia pacjenta, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu (art. 21 u.i.a.), niezwłoczne informowanie okręgowej izby aptekarskiej o danych objętych rejestrem farmaceutów i każdej zmianie tych danych (art. 8 ust. 3 u.i.a.). Farmaceuta ma także obowiązek opłacania w terminie składek członkowskich, ich nieopłacenie przez okres dłuższy niż 24 miesiące spowoduje skreślenie z rejestru farmaceutów (nowy art. 8f ust. 1 pkt 5 u.i.a.). Farmaceuta, który nie wykonywał zawodu aptekarza przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat, a zamierza do niego powrócić, musi zawiadomić o tym fakcie właściwą o.r.a (art. 37 ust. 1 u.z.f). Pojęcie „rękojmi należytego prowadzenia apteki” nie ma definicji legalnej i należy posiłkować się przy jej omawianiu orzecznictwem. Rękojmia oznacza „poręczenie, zagwarantowanie” wypełniania funkcji kierowniczych sumiennie i właściwie.

Zgodnie z nowo dodanym do art. 88 ust. 1c u.p.f. dopuszczono możliwość łączenia funkcji kierownika apteki (ogólnodostępnej, szpitalnej, zakładowej) z funkcją kierownika działu farmacji szpitalnej.

Zgodnie z nowo dodanym do art. 88 ust. 1c u.p.f. dopuszczono możliwość łączenia funkcji kierownika apteki (ogólnodostępnej, szpitalnej, zakładowej) z funkcją kierownika działu farmacji szpitalnej. Dopuszczalne jest takie jednoczesne kierowanie dwoma działami farmacji szpitalnej. Jest to uzasadnione w sytuacji, gdy dział funkcjonuje w małej strukturze i wykonuje nieliczne zadania. Aby funkcje były pełnione jednocześnie przez farmaceutę, niezbędne jest uzyskanie zgody WIF, a w przypadku podmiotów nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej – Naczelnego Inspektora Wojska Polskiego. Inspektor udzielając zgody, bierze pod uwagę wymiar zatrudnienia farmaceuty w obu jednostkach, zakres świadczonych usług i godziny pracy obu jednostek, w których ta sama osoba ma pełnić funkcję kierowniczą.

Nowe regulacje dotyczące funkcji kierownika apteki zawierają także zasady doprecyzowujące sposób zmiany obsady kierownika apteki.