W kolebce opieki farmaceutycznej. Farmaceuci i apteki w Stanach Zjednoczonych Ameryki

Kontynuacja recept

Podobnie jak w innych krajach, w których funkcjonuje opieka farmaceutyczna, farmaceuta amerykański ma prawo kontynuacji wydawania leku na receptę, wystawioną jednorazowo przez lekarza. Recepta wypisana przez lekarza dla chorób przewlekłych jest ważna przez 30 dni, ale może być przez farmaceutę przedłużona określoną liczbę razy. Po wykorzystaniu maksymalnej liczby powtórek przy ponawianiu recept farmaceuta kontaktuje się z reguły z lekarzem prowadzącym pacjenta, ustalając dalszy plan działania. Jeżeli lekarz widzi konieczność kontroli stanu zdrowia chorego, zaprasza go na wizytę. Jeśli jednak kondycja pacjenta na to pozwala, lekarz umożliwia farmaceucie wystawienie nowej recepty. Istnieje również możliwość odwrotnej sytuacji – lekarz może zadzwonić do apteki i zablokować wystawianie kolejnych odpisów danej recepty dla pacjenta.

Recepta wędruje za pacjentem

W Stanach Zjednoczonych opieka farmaceutyczna funkcjonuje powszechnie i – co ciekawe – pacjent nie jest stale związany z jedną apteką. Nawet jeśli zrealizował określoną receptę w danej aptece, na prośbę farmaceuty z innej apteki recepta ulega swoistemu „przekierowaniu” i jej odpis może być zrealizowany w innej placówce. Jest to bardzo trafne rozwiązanie, biorąc pod uwagę rozległość terytorialną USA. Pacjent, przemieszczając się do innego stanu, nie ma problemu z otrzymaniem swojego leku w innej aptece. Dzięki temu nie wykupuje się leków „na zapas”, przez co redukcji ulegają możliwe straty lekowe. W niektórych stanach (np. Utah) rozwiązaniem opieki farmaceutycznej mającym ułatwić pacjentowi dostęp do prawidłowego leczenia oraz zmniejszyć „oblężenie” lekarzy rodzinnych jest wstępne wystawianie recept przez farmaceutę bez konsultacji z lekarzem. Tego typu farmakoterapia może trwać nie dłużej niż trzy dni, a farmaceuta ma obowiązek każdorazowo poinformować lekarza o fakcie wystawienia recepty. Odciążeniem gabinetów lekarskich są również szczepienia, prowadzone powszechnie w aptekach.

W amerykańskiej aptece akcje szczepień przeciw grypie i zapaleniu płuc prowadzone są we współpracy z lekarzem lub innymi przedstawicielami zespołu medycznego, np. pielęgniarką. Do usługi kwalifikują się osoby dorosłe i dzieci powyżej 13. roku życia. Bardzo rozbudowana jest też część opieki farmaceutycznej związana z pomocą w samoleczeniu.

W każdym przypadku pomoc farmaceuty obejmuje całościową ocenę pacjenta, łącznie z oszacowaniem ewentualnych problemów lekowych związanych ze stosowaniem leków bez recepty. Relacje pomiędzy środowiskiem lekarskim i farmaceutycznym w Ameryce są rozwinięte i nacechowane aktywną i pozytywną współpracą obu stron. Bardzo często lekarz nie wystawia recepty pacjentowi, kontaktując się bezpośrednio z apteką i zlecając to jej. Jest to uzasadnione faktem, iż dany farmaceuta najczęściej dość dobrze zna pacjenta, historię jego choroby i farmakoterapii. Obserwuje się również tendencję wysyłania recepty przez lekarza do apteki e-mailem bądź faksem. Jakiekolwiek problemy i niejasności dotyczące terapii są wyjaśniane bezpośrednio pomiędzy lekarzem prowadzącym a farmaceutą realizującym receptę.

Relacje farmaceutów z lekarzami

Lekarz traktuje farmaceutę nie tylko jako równorzędnego partnera w leczeniu pacjenta, lecz wręcz jako specjalistę do spraw farmakoterapii. Medycy bardzo często sami kontaktują się z farmaceutami celem uzyskania pomocy i porady profesjonalisty w prowadzeniu pacjentów z chorobami chronicznymi, otrzymującymi terapię wielolekową, której prawidłowe ustalenie jest trudne. Lekarz poleca swoim pacjentom korzystanie z usług konkretnej apteki, co jest zresztą dla nich bardzo korzystne. Opieka farmaceutyczna jest w USA jedyną niepłatną formą profesjonalnej pomocy medycznej, a wizyty w gabinecie lekarskim są bardzo kosztowne, dlatego też pacjenci przejawiają tendencję do zasięgania w pierwszej kolejności pomocy w aptece, a dopiero gdy farmaceuta uzna za konieczną dalszą interwencję, kontaktują się z lekarzem. Pomoc farmaceuty jest również nieodzowna w przypadku problemów z farmakoterapią, której nie pokrywa ubezpieczenie pacjenta.

Mieszkańcy USA posiadają różne pakiety ubezpieczeń, pokrywających leczenie w zróżnicowanym zakresie. Jeśli zaproponowana przez lekarza terapia nie jest refundowana z danego pakietu ubezpieczenia, rolą farmaceuty jest pomoc w dobraniu alternatywnej drogi leczenia. Wiedza posiadana przez farmaceutów, umożliwiająca przejęcie części obowiązków lekarza, jest bardzo doceniana przez środowisko medyczne. Trend ten widać w coraz powszechniejszym otwieraniu aptek przyklinicznych, nie tylko specjalizujących się w udzielaniu pomocy w drobnych dolegliwościach (np. przeziębienie, problemy skórne), lecz także lepiej wyspecjalizowanych, np. w leczeniu astmy czy cukrzycy. Farmaceuta amerykański ma możliwość rozszerzania posiadanych kompetencji i zdobywania odpowiednich kwalifikacji, np. w leczeniu cukrzycy.

Warto, choćby w kilku zdaniach, przedstawić również wygląd amerykańskiej apteki. Na rynku funkcjonują małe apteki w prywatnym posiadaniu, sieciowe apteki posiadające wiele placówek, jak też apteki internetowe. Na półkach ogólnodostępnych znajdują się leki OTC, przeznaczone dla każdego pacjenta bez recepty. Leki udostępniane z przepisu lekarza znajdują się na półkach dostępnych tylko dla farmaceuty.

Źródło:

Hepler, C.D.; Strand, L.M. Opportunities and responsibilities in pharmaceutical care. Am J Hosp Pharm 1990, 47, 533–42.