Kto zyskał, a kto stracił? Wnioski z pandemii. Nowe trendy

Rok 2020 i pierwsza połowa bieżącego roku upłynęły pod znakiem pandemii, która wymusiła zmiany w wielu obszarach aptekarstwa. Miała też wpływ na zachowania pacjentów. Na znaczeniu zaczął zyskiwać sektor online, który zanotował ogromną dynamikę wzrostu. Pomimo spowolnienia gospodarki i wprowadzanych lockdownów rynek farmaceutyczny w 2020 r. osiągnął wartość ponad 37 mld zł. A jakie trendy będą go kształtować w najbliższych latach?

Jak wynika z danych IQVIA, wartość rynku aptecznego w Polsce w 2020 r. wyniosła ponad 37 mld zł – z czego 20 mld zł stanowiła sprzedaż leków na receptę, natomiast pozostałe 17 mld zł produktów OTC i innych bez recepty (consumer health). Widać było lekkie spowolnienie w dynamice, jednak mimo to nadal odnotowano wzrost o 2,1 proc. W porównaniu z 2019 r. sprzedaż leków na receptę zwiększyła się tylko ok. 1 proc., na co miało wpływ ograniczenie w dostępie do opieki medycznej podczas lockdownów i tym samym mniejszej liczby wystawianych recept. Z kolei wartość sprzedanych produktów bez recepty zwiększyła się o ok. 3 proc.

Lokalizacja a sprzedaż

Rok 2020 był też kolejnym, w którym nastąpił spadek liczby aptek. Z rynku zniknęło 345 aptek, jednak porównując rok do roku i tak widać lekkie wyhamowanie tego trendu, bowiem w 2019 r. zamknięto 600 aptek.
– Na ten spowolniony spadek wpływ miała pandemia. Największy spadek sprzedaży dotknął apteki zrzeszone w sieciach. Najbardziej było to widoczne podczas pierwszego lockdownu. Powodem była lokalizacja aptek w centrach handlowych – tłumaczył podczas konferencji „Helo Future” Marcin Gawroński, associate director supplier relations w IQVIA.

Lokalizacja miała tu kluczowe znaczenie. Jak wynika z raportu IQVIA w trzech pierwszych miesiącach pandemii, apteki osiedlowe i wiejskie zyskały kosztem tych zlokalizowanych przy głównych ulicach, w centrach handlowych oraz przy przychodniach. Aż 85 proc. aptek sieciowych zanotowało spadki, a jedynie 15 proc. wzrost.

E-apteki z ogromnym wzrostem

Skąd zatem wziął się wzrost rynku farmaceutycznego w 2020 r.? Generowany był głównie przez wzrost cen leków. Innym czynnikiem okazał się kanał online. Miniony rok był bardzo udany dla aptek prowadzących sprzedaż internetową. Dla wielu pacjentów stały się one bezpiecznym wyjściem w czasie pandemii. Ten kanał sprzedaży charakteryzuje się dużą dynamiką wzrostu. Wygenerował w 2020 roku 1,07 mld zł sprzedaży.
– Ten rynek jeszcze „waży” niedużo, ale ma on ogromną dynamikę wzrostu. W ujęciu rok do roku rośnie ok. 45%, jeszcze lepiej widać to na przykładzie liczby 40 aptek internetowych, które zanotowały wzrost sprzedaży o 335 mln zł. Jest to większy wzrost, niż wygenerowało 313 aptek stacjonarnych – mówił Marcin Gawroński.

Trendy wpływające na funkcjonowanie aptek

Nowe trendy, które w najbliższych latach będą wpływały na funkcjonowanie aptek to:

• coraz szybciej starzejące się
• społeczeństwo,
• rosnące koszty opieki zdrowotnej,
• rozwój platform e-pacjent (e-zwolnienia, e-recepty),
• customer experience,
• rozwój telemedycyny,
• spersonalizowana opieka nad pacjentem,
• rozwój zastosowań sztucznej inteligencji (AI), uczenie maszynowe (ML), 3D oraz zastosowania urządzeń do pomiarów stanu zdrowia, np. w odzieży (tzw. wearable).

– Do 2030 r. wzrośnie do 70 proc. liczba gmin, w których populacja 65+ przekracza 20 proc. ludności. Ci ludzie będą potrzebowali opieki, a nasz system opieki zdrowotnej nie jest do tego przygotowany. To daje ogromną szansę dla aptek. Zmieni się również pacjent, który będzie chciał szybko, łatwo i wygodnie zrealizować swoje zakupy, a jednocześnie być dobrze obsłużony – wskazywał podczas konferencji „Helo Future” Marcin Gawroński z IQVIA.