Opieka farmaceutyczna nad pacjentem z chorobą Hashimoto

Jak zdiagnozować niedoczynność tarczycy? Interpretacja badań hormonalnych

Jeżeli pacjentowi towarzyszą objawy niedoczynności tarczycy, powinien skonsultować się z lekarzem, który może zalecić badania hormonalne. Na początek istotne jest oznaczenie poziomu TSH we krwi. Zbyt wysoki jest podstawą do zbadania stężenia wolnej frakcji tyroksyny (fT4). Na jawną postać niedoczynności tarczycy wskazuje wysoki poziom TSH i niskie stężenie fT4. Natomiast subkliniczna postać wiąże się jedynie z nieznacznym przekroczeniem normy TSH [3].

Dodatkowo pomocne w ocenie może być USG tarczycy lub ustalenie stężenia przeciwciał anty-TPO czy anty-TG. U 95% chorych występują przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), co jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto. Występowanie przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) oraz przeciwko receptorowi dla TSH dotyczy ok. 60% pacjentów [1].

W paru słowach o terapii substytucyjnej lewotyroksyną

Nie ma możliwości zapewnienia pacjentowi skutecznego przyczynowego leczenia choroby Hashimoto. Natomiast w przypadku obniżonego poziomu hormonów tarczycy, u osób z niedoczynnością, powinien on zostać zrównoważony terapią substytucyjną lewotyroksyną. W aptekach dostępne są preparaty zawierające od 25 μg do 200 μg soli sodowej lewotyroksyny. Lekarz na podstawie wyników laboratoryjnych i oceny klinicznej dobiera terapię indywidualnie do pacjenta. Zalecenia leczenia różnią się w przypadku subklinicznej niedoczynności tarczycy, w zależności od poziomu TSH, wieku i innych czynników [1, 4, 5].

Rola farmaceuty w farmakoterapii pacjenta

Podczas wywiadu warto poinstruować pacjenta co do prawidłowego stosowania leku z lewotyroksyną, aby zwiększyć skuteczność terapii oraz ograniczyć ilość działań niepożądanych. Jest to ważne, zwłaszcza że terapia trwa na ogół całe życie, a w razie potrzeby pacjent często kieruje swoje pierwsze kroki do apteki, gdzie może liczyć na fachową poradę farmaceuty. Według wytycznych American Thyroid Association, jednorazową dawkę dobową należy przyjmować konsekwentnie 60 minut przed śniadaniem lub ok. 3 godziny lub więcej po wieczornym posiłku przed snem, dla optymalnego, stałego wchłaniania. Jak wynika z badań Bolka i współ., przyjmowanie lewotyroksyny przed snem znacznie poprawia poziom hormonów tarczycy, co można wytłumaczyć lepszą biodostępnością przewodu pokarmowego w nocy lub mniejszą ingerencją w wychwyt pokarmu lub leków. Podawanie przed snem jest także wygodniejsze dla wielu pacjentów [6]. U pacjentów z niedoczynnością tarczycy i patologią przewodu pokarmowego witamina C łagodzi nieprawidłowości w stężeniach wolnych T4, T3 i TSH w surowicy.

Na ograniczenie biodostępności lewotyroksyny może wpływać dieta stosowana przez pacjenta, np. bogata w błonnik lub różnego rodzaju schorzenia dotyczące układu pokarmowego, takie jak zespół upośledzonego wchłaniania, nietolerancja laktozy czy celiakia. U takich pacjentów dawka lewotyroksyny powinna być wyższa. Dodatkowo istnieją badania potwierdzające, że dla pacjentów z nietolerancją laktozy dieta eliminacyjna polepsza wchłaniania lewotyroksyny. Jednak nie udowodniono, że wywołuje taki sam efekt u osób bez nietolerancji laktozy [5]. Dieta bezglutenowa natomiast może wpływać na zmniejszenie ilości przeciwciał anty-TPO [8–10]. Na spadek efektywności wchłaniania lewotyroksyny w jelicie może wpływać picie espresso zaraz po zastosowaniu leku. Jak wskazują badania, warto, aby pacjent zachował minimum 30-minutowy odstęp pomiędzy przyjęciem preparatu a spożyciem kawy [7].