Farmakoterapia powikłań postcovidowych

Powikłania neurologiczne

Czasami konsekwencją zakażenia wirusem SARS-CoV-2 może być rozwój powikłań neurologicznych, które mogą przybierać różne postaci i występować ze zmiennym nasileniem. Pacjenci po COVID-19 mogą doświadczać tzw. mgły umysłowej, która objawia się problemami z koncentracją, pogorszeniem pamięci i obniżoną sprawnością umysłową. Zdarza się także, że u tych osób pojawiają się problemy ze snem, które mogą mieć związek zarówno z utrudnionym zasypianiem, jak i z częstszym wybudzaniem się w nocy. Bardzo rzadko mogą wystąpić ciężkie komplikacje neurologiczne, takie jak udar mózgu lub zespół Guillaina-Barrégo, który objawia się zaburzeniami czucia obwodowego (uczucie drętwienia, mrowienia kończyn). Dokładny patomechanizm łączący COVID-19 z tego rodzaju zaburzeniami nie został do tej pory poznany, a co za tym idzie – trudno określić przebieg i prognozę zdrowienia dla tych wtórnych schorzeń.

Powikłania oddechowe

Jednym z najczęściej występujących powikłań po COVID-19 są powikłania dotyczące układu oddechowego, jako że to właśnie w obrębie tych narządów dochodzi do rozwoju pierwotnej infekcji wywoływanej koronawirusem. Najczęściej występują przedłużone objawy infekcji, takie jak szybsze męczenie się, uczucie duszności, przedłużający się kaszel lub bóle w klatce piersiowej. W przypadku ciężkiego przebiegu COVID-19 (który zazwyczaj rozwija się u dodatkowo obciążonych zdrowotnie osób) może dojść do pojawienia się zapalenia płuc. Zapalenie płuc może prowadzić do niewydolności oddechowej, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga pilnej hospitalizacji.

Rehabilitacja po COVID-19

Coraz więcej ozdrowieńców zmaga się z powikłaniami po chorobie – szczególnie w obrębie układu oddechowego, krążeniowego, neurologicznego i psychicznego. Program rehabilitacji, który został przygotowany przez NFZ, pozwoli pacjentom wrócić do zdrowia i normalnego codziennego funkcjonowania. Już ponad 100 placówek medycznych przystąpiło do programu rehabilitacji postcovidowej w formie stacjonarnej i prowadzonej w uzdrowiskach. Program ten został rozszerzony również o wizyty i zabiegi fizjoterapeutyczne prowadzone w domu.

Plan rehabilitacji uzdrowiskowej

Z nowego planu rehabilitacji po COVID-19 będą mogli skorzystać ozdrowieńcy, którzy pomimo zwalczenia wirusa zmagają się z powikłaniami po chorobie. Dotyczy to szczególnie osób, u których w trakcie leczenia była stosowana tlenoterapia lub wentylacja mechaniczna.

Z danych dostępnych na stronie NFZ wynika, że głównym celem rehabilitacji jest poprawa sprawności oddechowej, wydolności wysiłkowej i krążeniowej, siły mięśniowej i ogólnej sprawności fizycznej oraz wsparcia zdrowia psychicznego. Rehabilitacja powinna rozpocząć się przed upływem roku od zakończenia leczenia koronawirusa.
Rehabilitacja ozdrowieńców w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego i zakładach rehabilitacji leczniczej oparta będzie na indywidualnie dobranych zabiegach, w tym tlenoterapii, inhalacjach, zabiegach poprawiających ogólną wydolność organizmu. Zostanie to uzupełnione o konsultacje psychologiczne, które pomogą uporać się z poczuciem lęku, niepewności i izolacji oraz odzyskać równowagę psychiczną po pobycie w szpitalu. Rehabilitowane osoby będą znajdowały się pod stałą opieką fizjoterapeuty, pielęgniarki, a także lekarzy.

Aby skorzystać z tej formy rehabilitacji, wymagane będzie skierowanie lekarskie, które lekarz będzie mógł wystawić po zakwalifikowaniu pacjenta na podstawie badań, takich jak RTG klatki piersiowej czy EKG.

Plan rehabilitacji stacjonarne

Pacjenci z powikłaniami po COVID-19 będą mogli skorzystać także z rehabilitacji w gabinetach fizjoterapeutycznych. Ten sposób rehabilitacji skierowany jest do osób, u których utrzymuje się duszność, utrudniająca normalne funkcjonowanie. Aby skorzystać z rehabilitacji, wymagane będzie skierowanie lekarskie, które lekarz będzie mógł wystawić po zakwalifikowaniu pacjenta. Pacjenci, którzy przeszli COVID-19, ale mają trudności z samodzielnym poruszaniem się, także będą mogli skorzystać z rehabilitacji postcovidowej. Specjalnie z myślą o nich w programie ujęto również wizyty domowe. Podobnie jak w przypadku gabinetów fizjoterapeutycznych, rehabilitacja jest skierowana do pacjentów, u których występują duszności. Z rehabilitacji domowej można skorzystać nie później niż do 6 miesięcy od zakończenia leczenia COVID-19. Wymagane jest również skierowanie lekarskie.

Obowiązkowym elementem programu jest także edukacja, dzięki której pacjenci będą wiedzieć więcej o samej chorobie i jej powikłaniach. Każdy uczestnik programu dowie się, jak radzić sobie ze skutkami choroby i co robić, aby jak najszybciej wrócić do pełnej sprawności. Pacjenci dostaną praktyczne wskazówki i szczegółowe plany treningowe, które ułatwią im samodzielnie dochodzenie do zdrowa.

Źródła:

COVID-19 (coronavirus): Long-term effects, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/in-depth/coronavirus-long-term-effects/art-20490351.
Post-COVID Conditions, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/long-term-effects.html.
Koronawirus: informacje i zalecenia, https://www.gov.pl/web/koronawirus
Hu B, Guo H, Zhou P, Shi ZL. Characteristics of SARS-CoV-2 and COVID-19. Nat Rev Microbiol. 2021; 19(3): 141–154. doi: 10.1038/s41579-020-00459-7.
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji: Farmakoterapia COVID-19 – aktualizacja Zaleceń (wersja 2.0, 27 listopada 2020 r.).
https://www.aotm.gov.pl/media/2020/12/Farmakoterapia-COVID-19-Aktualizacja-wersja-2.0-27-listopada-2020-r._new_aktualna.pdf
National Institutes of Health: Therapeutic Management of Patients with COVID-19 https://www.covid19treatmentguidelines.nih.gov/therapeutic-management/.
Rehabilitacja dla pacjentów po przebytej chorobie COVID-19, https://www.gov.pl/web/szczepimysie/rehabilitacja-dla-pacjentow-po-przebytej-chorobie-covid-19.