Przegląd aktualnie stosowanych inhibitorów agregacji płytek krwi
Tiklopidyna
Tiklopidyna to kolejna pochodna tienopirydyny o hamującym wpływie na agregację płytek krwi i uwalnianie płytkowych czynników krzepnięcia. Zapobiega tworzeniu się zakrzepów tętniczych. Redukuje liczbę wolnych receptorów dla fibrynogenu w błonie krwinki płytkowej, przez co zmniejsza jej zdolność wiązania się z fibrynogenem i stężenie tego ostatniego w osoczu.
Tiklopidyna stosowana jest w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu u chorych po przebytym epizodzie niedokrwienia naczyń mózgowych (udar niedokrwienny mózgu, przejściowe ataki niedokrwienne w wywiadzie). Wskazania do stosowania leku obejmują także: zapobieganie ciężkim incydentom niedokrwienia (zwłaszcza w obrębie naczyń wieńcowych) u pacjentów z zarostową miażdżycą tętnic kończyn dolnych w fazie chromania przestankowego oraz zapobieganie wykrzepianiu w przetoce tętniczo-żylnej u pacjentów poddawanych hemodializom. Lek powinien być stosowany wyłącznie u chorych, u których istnieją przeciwwskazania do stosowania kwasu acetylosalicylowego lub brak wystarczającej reakcji na ASA. Dodatkowo w skojarzeniu z kwasem acetylosalicylowym zapobiega niedrożności stentu po jego wszczepieniu (wskazanie niezarejestrowane w Polsce).
ASA trwale, nawet po jednorazowym podaniu dawki poniżej 100 mg, upośledza agregację płytek krwi, co wyraża się m.in. wydłużeniem czasu krwawienia oraz zwiększeniem ryzyka powikłań krwotocznych po zabiegach operacyjnych.
Do najpoważniejszych działań niepożądanych towarzyszących terapii tiklopidyną należą zaburzenia hematologiczne (neutropenia, małopłytkowość niejednokrotnie z objawami plamicy małopłytkowej, aplazja szpiku, niedokrwistość hemolityczna, agranulocytoza, pancytopenia, powikłania krwotoczne). Zaburzenia te występują jednak rzadko, objawiają się głównie w pierwszych 3 miesiącach stosowania i zwykle ustępują samoistnie po odstawieniu leku. Do najczęściej występujących działań niepożądanych podczas stosowania tiklopidyny zaliczamy zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym nudności, wymioty i biegunkę. Poniżej ukazano najważniejsze interakcje tiklopidyny z innymi lekami.
Wybrane interakcje lekowe klopidogrelu
⮕ Nie zaleca się równoległego stosowania klopidogrelu i doustnych leków przeciwzakrzepowych, ponieważ może to zwiększać intensywność krwawień. Antagoniści receptora glikoproteinowego IIb/IIIa mogą zwiększać ryzyko krwawienia – należy zachować ostrożność u chorych obciążonych ryzykiem wystąpienia większego krwawienia.
⮕ Stosowanie klopidogrelu nie wymaga modyfikowania dawki heparyny i nie zmienia wpływu heparyny na krzepnięcie krwi, a jednoczesne podawanie heparyny nie wpływa na hamowanie agregacji płytek indukowane przez klopidogrel. Możliwa jest jednak farmakodynamiczna interakcja między klopidogrelem i heparyną, która może prowadzić do zwiększenia ryzyka krwawienia.
⮕ Nie stwierdza się interakcji farmakodynamicznych klopidogrelu z nifedypiną i atenololem. Na aktywność klopidogrelu nie wpływa stosowanie fenobarbitalu, cymetydyny ani estrogenów.
Klopidogrel nie wpływa na farmakokinetykę digoksyny i teofiliny. Leki zobojętniające sok żołądkowy nie wpływają na wchłanianie klopidogrelu.
⮕ Należy unikać równoległego podawania inhibitorów pompy protonowej, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Brak jest danych wskazujących na to, czy inne leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, takie jak antagoniści receptora H2 lub leki zobojętniające kwas żołądkowy, wpływają na działanie klopidogrelu.
Heparyny
Działanie przeciwpłytkowe mają także heparyny. Heparyny małocząsteczkowe (LMWH), wprowadzone do lecznictwa w latach 80. XX w., zostały wysoko ocenione w wielu randomizowanych badaniach klinicznych i obecnie, ze względu na zalety i bezpieczeństwo ich stosowania, coraz bardziej wypierają z leczenia przeciwzakrzepowego heparynę niefrakcjonowaną. Do najczęściej stosowanych w Polsce heparyn małocząsteczkowych należą: dalteparyna (Fragmin), enoksaparyna (Clexane), nadroparyna (Fraxiparine) i rewiparyna (Clivarin). Pomimo korzystnego profilu bezpieczeństwa mogą powodować interakcje z innymi lekami.
Kolejnym lekiem działającym przeciwagregacyjnie jest treprostynil, analog prostacykliny, który bezpośrednio rozszerza naczynia krwionośne w krążeniu płucnym i systemowym. Lek ten jest zarejestrowany do leczenia nadciśnienia płucnego.
Podsumowanie
Leki przeciwpłytkowe należą do jednej z ważniejszych grup leków we współczesnej farmakoterapii. Liczne kontrolowane badania kliniczne wskazują na ich dużą skuteczność zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu wielu chorób układu sercowo-naczyniowego. W następnym numerze magazynu „Recepta.pl” omówione zostaną pozostałe leki antyagregacyjne, w tym najnowsze leki z tej grupy, będące przeciwciałami monoklonalnymi.
Interakcje lekowe tiklopidyny
⮕ Ze względu na nasilanie działania przeciwagregacyjnego NLPZ przez tiklopidynę i brak długoterminowych badań dotyczących bezpieczeństwa leczenia skojarzonego nie należy przewlekle stosować leku z NLPZ, zwłaszcza z kwasem acetylosalicylowym. Należy unikać jednoczesnego podawania z innymi lekami przeciwkrzepliwymi, a jeśli jest to konieczne, należy regularnie kontrolować parametry krzepnięcia krwi.
⮕ Leki zobojętniające sok żołądkowy zmniejszają stężenie tiklopidyny w osoczu.
⮕ Tiklopidyna powoduje zwiększenie stężenia teofiliny w osoczu.
⮕ Tiklopidyna zmniejsza stężenie digoksyny o ok. 15–20%, stąd konieczność częstszego monitorowania stężenia tego leku we krwi.
⮕ Tiklopidyna zwiększa stężenie cefalosporyn we krwi.
⮕ Ostrożnie stosować z pentoksyfiliną, propranololem, fenytoiną, kortykosteroidami i lekami metabolizowanymi przez enzymy mikrosomalne.
Źródła:
Leczenie przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe. Med. Prakt., 2016; 12: 106–110.
Dudek D. i współaut. Nowy model optymalnego doustnego leczenia przeciwpłytkowego pacjentów z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST w Polsce. Kardiologia Polska, 2011, 69, 986–994.
Karaźniewicz-Łada M. i współaut. Leki przeciwpłytkowe nowej generacji. Farmacja Współczesna, 2013, 6, 1–5.
Kostowski W. Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. 2006, PZWL.
www.mp.pl, stan z dnia 2.03.2024.
Powiązane artykuły
