Letnia regeneracja. Jak zadbać o zdrowe włosy i paznokcie?

Ciepłe miesiące roku skłaniają nas do zadbania o kondycję naszej skóry i jej wytworów – włosów i paznokci. Gdy są one w dobrym stanie, stanowią nie tylko widoczny na pierwszy rzut oka atrybut urody, lecz także świadczą o utrzymywaniu organizmu w dobrym zdrowiu.

Objawy takie jak wypadanie włosów, pogorszenie się stanu paznokci czy skóry, zwłaszcza gdy pojawiają się nagle lub ulegają znacznemu nasileniu w krótkim czasie, mogą stanowić dla nas sygnał alarmowy i przyczynę głębszego zainteresowania się swoim zdrowiem.

Najczęstsze przyczyny wypadania włosów:

• anemia
• choroby tarczycy
• zmęczenie, stres
• niedobory w diecie
• choroby skóry głowy
• przebyte zakażenie
• COVID-19
• zaburzenia hormonalne

Spośród tych symptomów najłatwiej zauważalne gołym okiem jest wypadanie włosów – zaniepokojeni pacjenci, widząc ubywające pasma, w pierwszej kolejności szukają rozwiązania na aptecznych półkach. Nasza skóra głowy zawiera niemal 100 tysięcy cebulek włosowych, z czego około 90% jest w fazie anagenowej, czyli stadium aktywnego wzrostu. Wskutek podziału komórek macierzy łodyga włosa wyrasta ponad powierzchnię skóry, jednak koniecznym warunkiem efektywnego przebiegu tego procesu jest odpowiednie odżywienie macierzy i dostarczenie jej niezbędnych składników, takich jak witaminy, minerały i proteiny.

Wobec szybkiego i intensywnego trybu życia najbardziej pożądane są proste rozwiązania, które całościowo dostarczą nam brakujących składników – stąd wysoka (i stale rosnąca) popularność suplementów diety zawierających kompleksy witaminowo-mineralne wzmacniające skórę, włosy i paznokcie.

Przyjrzyjmy się składnikom, które możemy znaleźć w popularnych preparatach. Dlaczego niektóre z nich występują w ich składach częściej niż inne, za co odpowiadają i czy mogą mieć realny wpływ na nasz wygląd i zdrowie?

Aminokwasy siarkowe – cysteina i metionina

Można je określić mianem cegiełek tworzących strukturę włosa – mostki dwusiarczkowe wiążące ze sobą reszty cysteinowe wchodzą w skład wielu białek, w tym najważniejszego z punktu widzenia zdrowia skóry – keratyny. Ich niedobór powoduje zaburzenia jej syntezy, a co za tym idzie – objawy takie, jak kruchość i łamliwość paznokci, utrata elastyczności łodyg włosów i w konsekwencji ich wypadanie czy rozdwajanie się końcówek.

Ponadto metionina i cysteina biorą udział w syntezie silnego przeciwutleniacza – glutationu – stanowiąc podstawę bariery przed uszkadzającymi komórki naszego ciała wolnymi rodnikami i wspomagając proces detoksykacji organizmu.
Warto szukać ich w składach preparatów witaminowo-mineralnych ze względu na ich wszechstronne działanie, należy jednak zwrócić uwagę na dawki, w jakiej w nich występują – za optymalne można przyjąć te powyżej 100–200 mg.

Witaminy z grupy B

Kompleks witamin B składa się z ośmiu związków – tiaminy (B1), ryboflawiny (B2), niacyny (B3), kwasu pantotenowego (B5), pirydoksyny (B6), biotyny (B7), kwasu foliowego (B9) i kobalaminy (B12). Spośród nich największe znaczenie dla zdrowia skóry, włosów i paznokci mają ryboflawina, biotyna, kwas foliowy i kobalamina. Wchodzą w skład istotnych dla procesu syntezy białek oraz kwasów nukleinowych koenzymów i katalizatorów, odgrywają ważną rolę w procesie podziału komórek.
Na szczególną uwagę zasługuje tu biotyna, która jako jedyna z wymienionych jest wytwarzana przez organizm ludzki, a dokładniej przez bytującą w jelitach florę bakteryjną. Niedobory witamin z grupy B mogą przejawiać się w suchości i podrażnieniu skóry, kruchości i łamliwości włosów i paznokci oraz zwiększonym wypadaniu włosów, niemniej jednak ze względu na rozpuszczalność witamin z tej grupy w wodzie i dobrą przyswajalność znaczne niedobory zdarzają się stosunkowo rzadko.

Mikroelementy

Pierwiastki śladowe, na przekór temu, co wskazuje ich nazwa, mają istotne znaczenie dla utrzymania dobrej kondycji organizmu. Wchodzą w skład enzymów i katalizatorów mnogości procesów zachodzących w naszym ciele. W cyklu odnowy komórkowej skóry szczególnie ważną rolę odgrywają:

Cynk – odpowiada za stymulację produkcji wiązań dwusiarczkowych w białkach budulcowych oraz przebieg procesu keratynizacji włosa, uczestniczy w syntezie kolagenu, reguluje funkcje wydzielnicze skóry, w szerszym ujęciu wpływa na funkcjonowanie układu hormonalnego. Bierze udział w przetwarzaniu kwasów tłuszczowych, przez co ma wpływ na proces regeneracji skóry. Niedobór cynku jest przyczyną bielactwa paznokci – charakterystycznych białych, „chmurowatych” przebarwień na płytce paznokcia.

Krzem – w kwaśnym środowisku żołądka zmienia się w kwas ortokrzemowy, który pełni istotną funkcję w pobudzaniu fibroblastów do syntezy kolagenu, odpowiadającego za elastyczność skóry, włosów i paznokci. Bogatym źródłem krzemu są wyciągi roślinne, między innymi z pokrzywy, bambusa, skrzypu polnego i kozieradki.

Selen – wchodzi w skład ponad 30 białek i enzymów i jest ważnym komponentem w przebiegu wielu istotnych mechanizmów w organizmie – produkcji hormonów tarczycy (sama jej tkanka zawiera wyższe stężenie selenu niż jakikolwiek inny organ w ciele), syntezy DNA czy przede wszystkim – jako silny przeciwutleniacz – ochrony przed wolnymi rodnikami.

Miedź – odgrywa istotną rolę w procesie namnażania się komórek keratynocytów i fibroblastów, co skutkuje przyspieszeniem mechanizmów naprawczych skóry, wzmocnieniem struktury włosa i pobudzaniem go do wzrostu w prawidłowej, elastycznej i wytrzymałej postaci. Co ciekawe, skutkiem niedoborów miedzi są zaburzenia pigmentacji włosa, czyli siwienie!

Żelazo – jako podstawowy składnik hemoglobiny dostarcza niezbędne składniki odżywcze do komórek macierzystych skóry, dając impuls do ich podziału i różnicowania. Obniżony poziom hemoglobiny – anemia – jest łatwo zauważalny w postaci osłabienia kondycji włosów – ich łamliwości i zwiększonego wypadania, bladości, suchości i szorstkości skóry.

Witamina A i witamina E

Często utożsamiane z „witaminami piękna” i kojarzone z zachowaniem dobrego wyglądu przez długie lata, witaminy A i E biorą udział w procesach antyoksydacyjnych i neutralizacji uszkadzających komórki wolnych rodników, co istotnie wpływa na widoczne objawy starzenia się skóry.
Jednakże, ze względu na rozpuszczalność i zdolność do kumulacji tych witamin (głównie z form pochodzenia zwierzęcego) w tłuszczach, należy szczególnie przestrzegać ich prawidłowego dawkowania – dla przykładu przedawkowanie witaminy A, poza poważnymi w skutkach uszkodzeniami wątroby, stanowi bezpośrednią przyczynę zwiększonego wypadania włosów (jest to między innymi powszechny skutek uboczny doustnych terapii izotretynoiną).
Aby nie dopuścić do tego swego rodzaju błędnego koła, znacznie bezpieczniejszym i korzystnym dla zdrowia (w tym zdrowia skóry) rozwiązaniem będzie suplementacja form witaminy A pochodzenia roślinnego, czyli karotenoidów.

Warto jednak zastanowić się, czy wraz z nadejściem letnich miesięcy nie przyjrzeć się głębiej temu, co nam w ciele gra – może to być dobra okazja, żeby wykonać kompleksowe badania (i pamiętać o ich corocznym powtarzaniu!), które wskażą nam precyzyjnie, w którą stronę skierować nasze działania tak, aby te przyniosły pożądane efekty.

Źródła:

1. https://trychologia.edu.pl/cykl-wzrostu-wlosow/.
2. The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Hind M. Almohanna, Azhar A. Ahmed, John P. Tsatalis, Antonella Tosti; Dermatology and Therapy, 2019 Mar; 9(1): 51–70.
3. Nutrition of women with hair loss problem during the period of menopause. Zuzanna Sabina Goluch-Koniuszy; Menopause Review 2016; 15(1): 56–61.
4. https://trycholog.info/keratyna/.
5. Cynk – pierwiastek zdrowia. Maria Szcześniak, Bożena Grimling, Jan Meler, Farmacja Polska 2014, 70(7): 363–366.