Nowotwory układu moczowo-płciowego u mężczyzn

Czynniki ryzyka

Statystyki wskazują, że co roku w Polsce wykrywanych jest ponad 9 tys. nowych przypadków raka prostaty, a 4 tys. mężczyzn umiera z powodu tej choroby. Spowodowane jest to zbyt późną diagnostyką. Niestety, nowotwór ten w pierwszym stadium nie daje zbyt charakterystycznych objawów, a w momencie, gdy się one pojawiają, mężczyźni często wstydzą się pójść do lekarza i powiedzieć np. o częstszej potrzebie oddawania moczu. Nowotwór gruczołu krokowego jest chorobą o złożonej etiologii – istnieje wiele czynników ryzyka, zarówno tych z grupy niemodyfikowalnych, jak i takich, na które pacjent ma wpływ.

Czynniki ryzyka

• wiek – rak prostaty rzadko występuje u mężczyzn poniżej 50. roku życia, ponad 50% zachorowań diagnozuje się u osób po 70. roku życia,
• predyspozycje dziedziczne – ok. 9% przypadków raka prostaty wykrywa się u mężczyzn, u których występowały zachorowania w najbliższej rodzinie,
• palenie tytoniu – mężczyźni palący są bardziej narażeni na zachorowanie niż panowie niepalący,
• dieta – dieta bogata w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i cukry proste zwiększa ryzyko zachorowania, z kolei tłuszcze roślinne, warzywa i owoce są elementem profilaktyki,
• brak aktywności fizycznej – regularny, dopasowany do możliwości i stanu zdrowia ruch jest ważnym elementem zapobiegania rakowi prostaty,
• otyłość – według niektórych badań naukowych, otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia raka prostaty aż o 70%,
• rasa czarna,
• narażenie na androgeny.

Zapobieganie

Naukowcy szacują, że od wystąpienia pierwszych zmian charakterystycznych dla okresu inicjacji nowotworu do klinicznie jawnej choroby mija nawet 20 lat. Tak długi okres procesu nowotworzenia stwarza możliwość prowadzenia działań zapobiegawczych. Profilaktyka raka stercza może polegać na postępowaniu dotyczącym zarówno zmiany stylu życia, jak i stosowaniu leków i stanowi duże wyzwanie w dziedzinie urologii onkologicznej.

U mężczyzn po 40. roku życia niezwykle istotne są badania profilaktyczne. Przynajmniej raz do roku należy zgłosić się do urologa, który wykona badanie per rectum. Badanie to umożliwia wykrycie ewentualnego powiększenia gruczołu krokowego oraz zlecenie bardziej szczegółowej diagnostyki, np. USG prostaty. Bardzo ważne są także badania markera nowotworowego PSA – jest to antygen specyficzny dla prostaty, którego podwyższone stężenie we krwi w wielu przypadkach sygnalizuje występowanie raka prostaty. Badanie poziomu PSA powinno być wykonywane u mężczyzn powyżej 45. roku życia przynajmniej raz do roku.

W zapobieganiu nowotworowi prostaty istotną rolę wydaje się odgrywać dieta. Wykazano, iż zarówno zawartość tłuszczu w diecie, jak i odpowiedni skład tłuszczu mogą zapobiegać rakowi stercza. Niektóre kwasy tłuszczowe mają istotny wpływ na powstawanie raka gruczołu krokowego. Diety niskotłuszczowe, bogate w n-3 nienasycone kwasy tłuszczowe, redukują, a diety wysokotłuszczowe, obfite w n-6 nienasycone kwasy tłuszczowe, zwiększają ryzyko wystąpienia raka prostaty. Z kolei inne badania sugerują, że spożywanie dużych ilości kwasu linolenowego jest związane ze zwiększonym ryzykiem występowania raka stercza. Badania wskazują również, że soja może korzystnie wpływać na zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwór prostaty. Wynika to m.in. z faktu, iż soja zawiera duże ilości witaminy E o właściwościach antyoksydacyjnych. Pomocna może być także witamina D, która działa antyproliferacyjnie i proapoptotycznie na linie komórkowe raka stercza.

W ramach zapobiegania nowotworom układu moczowo-płciowego u mężczyzn warto zwrócić uwagę na działania podejmowane w zakresie promocji zdrowia. Jest to między innymi akcja Movember Polska. Oprócz możliwości skorzystania z platformy edukacyjnej oferuje także dostęp do badań w wybranych lokalizacjach na terenie całego kraju. Podczas większości wydarzeń można również wykonać podstawowe badania PSA. Wszystkie szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej: https://www.movember.org.pl/.